20)

29 października 1942

Udane przesiedlenie ewakuowanych żydów z Syberii w rejon Wołgi

Kujbyszew, 28 października (JTA) -

Informacje o pomyślnym przesiedleniu tysięcy żydowskich uciekinierów z
Ukrainy znajdujących się obecnie na ziemi sowieckiego interioru wnętrza w
wioskach od Wołgi aż na Syberię - zostały upublicznione dziś przez żydowski
komitet antyfaszystowski.

Czterdzieści żydowskich kołchozów z regionu Cherson zostało przeniesionych,
wraz z dobytkiem na Syberię. (...)

Kilka grup żydowskich rolników z Ukrainy zostały osadzonych w regionie
Saratowa nad Wołgą. Jedna z nich, kierowana przez byłego przewodniczącego
kołchozu, Mendla Lewina, zajmuje się uprawą ziemi w okolicach
Pietropawłowska. (...)

Ewakuowani żydzi kontynuują swoją pracę i naukę nowych umiejętności w
innych dziedzinach, oprócz rolnictwa.

Raporty docierające tu z Namanganu, jednego z głównych miast w Republice
Uzbekistanu, ujawniają, że wśród wielu uciekinierów, którzy osiedlili się
tam są żydowscy artyści, pisarze, kompozytorzy i naukowcy.

Kompozytor Hirshfield studiuje muzykę Uzbekistanu i melodie ludowe i
przygotował dwa spektakle muzyczne dla teatru.

Architekt Rotatsch odkrył wiele interesujących danych dotyczących uzbeckiej
architektury. Wielką sensację wzbudziło odkrycie funkcjonowania ośrodkowego
układu nerwowego przez naukowca z Moskwy, Fibrholta.

21)

11 listopada 1942

żydowski przedstawiciel przesyła Sikorskiemu dane o eliminowaniu żydów z
polskiej armii

Londyn, 10 listopada (JTA) -

Dr Ignacy Schwarzbart, żydowski członek Polskiej Rady Narodowej,  jak dziś
ujawniono, złożył gen. Sikorskiemu, polskiemu Premierowi, szczegóły
rzekomego wykluczania żydowskich oficerów i żołnierzy z szeregów Wojska
Polskiego w Rosji w celu zapobieżenia ich wyjazdowi do Iranu wraz z
Wojskiem Polskim transportowanym z Rosji na Bliski Wschód.

"Faktem jest, że żydzi stanowią czterdzieści procent wszystkich obywateli
polskich, którzy utknęli w Rosji, podczas gdy wśród osób ewakuowanych z
Rosji, żydzi stanowią jedynie  sześć procent," -- powiedział dr Schwarzbart.

Podkreślając, że przedstawiciele żydostwa polskiego udzielają poparcia
polityce zagranicznej Polskiego Rządu na uchodźstwie, w tym polityce
ustanowienia trwałych stosunków sąsiedzkich z Rosją w oparciu o
niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej i integralność granic Polski, (...)

Jan Stanożyk, Minister Pomocy Społecznej, został poproszony na posiedzenie
Rady Narodowej w nocy w celu wyjaśnienia, czy to prawda, że dystrybucja
odzieży i żywności wśród polskich uchodźców w Rosji jest prowadzona w
sposób, który jest niesprawiedliwy i dyskryminujący dla żydów. Minister
odpowiedział, że nie ma wiedzy o takiej dyskryminacji. (...)

http://archive.jta.org/article/1942/12/15/2859382/president-of-moscow-jewish-community-reviews-nazi-massacres-and-russian-aid-to-jews

22)

15 grudnia 1942

Przewodniczący gminy żydowskiej Moskwy dokonuje przeglądu nazistowskich
masakr i rosyjskiej pomocy dla żydów

Moskwa, 14 grudnia (JTA) -

Przegląd hitlerowskich masakr żydów na okupowanych terenach Rosji i pomocy,
jaką władze radzieckie okazały ewakuowanym żydom, umożliwiając im
dostosowanie się do nowego życia w głębi kraju, został opublikowany dzisiaj
przez Samuela Chobrutsky'ego, przewodniczącego gminy wyznaniowej żydowskiej
w Moskwie.

Oświadczenie stwierdza, że "setki tysięcy żydów z centralnej części Rosji zajętej obecnie przez
Niemców, a także z Ukrainy, Białorusi, Litwy i Łotwy, zostało
przetransportowanych do Uzbekistanu, gdzie okazali się być doskonałymi
rolnikami i robią wspaniałą pracę w fabrykach i biurach",

podkreślając, że naziści

"wywarli największy gniew i wściekłość na ludności żydowskiej" w rosyjskich
miastach, które zajęli;

"Kwitnące społeczności żydowskie zostały zrównane z ziemią. Masakry i
pogromy na żydach trwają dzień i noc. Rzeki krwi żydowskiej popłynęły we
wszystkich okupowanych miastach.

Naziści celowo szerzą propagandę, że nie ma wolności religijnej dla ludzi w
sowieckiej Rosji.

Nie warto obalać tego nazistowskiego kłamstwa. Jest oczywiste, kto jest
przyjacielem ludzkości, a kto jest wrogiem ludzi. (...)

Podkreślając, że nie ma dyskryminacji w Rosji wobec kogokolwiek, a władze
sowieckie zachęcają do przyjaźni między narodami, oświadczył przewodniczący
gminy wyznaniowej żydów w Moskwie.

"Oto przykład przyjaźni między narodami panujący w naszym kraju.

W ciągu osiemnastu miesięcy wojny przeciwko najgorszemu wrogowi ludzkości,
tysiące rodzin żydowskich, z pomocą rządu sowieckiego, zostało ewakuowanych
w głąb kraju.

Setki tysięcy żydów przybyły do Uzbekistanu, aby żyć spokojnie. (...)

http://archive.jta.org/article/1943/02/02/2859794/jews-from-vilna-and-kau
nas-find-welcome-in-uzbekistan-majority-live-in-kokand

23)

02 lutego 1943

żydzi z Wilna i Kowna znajdują dom i powitanie w Uzbekistanie; Większość
żyje w Kokandzie

Kujbyszew, luty 1 (JTA) -

żydzi ewakuowani przez władze rosyjskie z Wilna i Kowna przed okupacją tych
miast, znaleźli nowe domy i zawody w Uzbekistanie, większość z nich w
mieście Kokanda, zauważono dziś w komunikacie żydowskiego komitetu
anty-faszystowskiego, który otworzy swą doroczną konferencję w Moskwie w
dniu 14 lutego, z udziałem przedstawicieli ze wszystkich części ZSSR.

"Język żydowski", --   czytamy w raporcie, --   "może być teraz słyszany na
ulicach Kokandy, a także w fabrykach i biurach.

Ewakuowani litewscy żydów stworzyli doskonałą atmosferę wśród miejscowej
ludności i lokalnych władz.

Żydowscy lekarze z Wilna i Kowna pracują w szpitalu w Kokandzie i zyskali
szacunek i podziw wszystkich pacjentów. żydowscy rzemieślnicy wykazali się
niezwykle wysokim poziomem produkcji w fabrykach, w których znaleźli
zatrudnienie.

Ewakuowani członkowie personelu Instytutu Naukowego jidysz w Kokandzie
nauczają w szkołach, a dzieci żydowskie z Litwy kontynuują naukę. (...)

http://archive.jta.org/article/1943/03/01/2860028/jewish-refugees-in-sibe-ria-ask-for-removal-of-antisemitic-polish-official

24)

01 marca 1943

żydowscy uchodźcy na Syberii domagają się usunięcia antysemickiego
urzędnika Polskiego

Kujbyszew, 28 lutego (JTA) -

Sześćdziesięciu żydowskich uchodźców z Polski ewakuowanych do Barnauł na
Syberii, dziś wystosowało list do organizacji żydowskich w Stanach
Zjednoczonych i Anglii, skarżąc się na złe traktowanie przez
przedstawiciela rządu polskiego w Barnauł, z prośbą o interwencję u władz
polskich o jego usunięcie.

Polski przedstawiciel, Pan Pastelnik, jest oskarżony o podburzanie do
antysemityzmu wśród polskich uchodźców w Barnauł  i dyskryminację żydów.
List żydowskich uchodźców podkreśla, że zwrócili się do polskiej ambasady
w Kujbyszewie dwa razy, ale nie otrzymali odpowiedzi.

W wyniku działań Pastelnika, wśród polskich uchodźców rozpowszechniły się
hasła takie, jak "Śmierć żydom" oraz "w Polsce nie może być żadnych żydów",
co podobno stało się popularne wśród Polaków w Barnauł, skarżono się w
liście. -- Polskie dzieci są kształcone w duchu anty-żydowskim przez swoich
polskich nauczycieli, pomimo faktu, że antysemityzm jest zakazany na
rosyjskiej ziemi.

W sprawie ulg przy dostawach, pismo wskazuje, że polski urzędnik wprowadził
cztery kategorie. Pierwszą kategorię ulg na dostawy z zagranicy otrzymali
członkowie polskiej arystokracji, drugą inni polscy "Aryjczycy", w trzeciej
kategorii znaleźli się "uprzywilejowani żydzi", tacy jak krawiec
Pastelnika, jego fryzjer i inni, którzy mu służą, podczas gdy wszyscy inni
żydzi są w czwartej i ostatniej kategorii.

http://archive.jta.org/article/1943/03/09/2860092/polish-authorities-ham-
per-evacuation-of-polish-jews-from-russia-report-charges

25)

09 marca 1943

Polskie władze utrudniają ewakuację polskich żydów z Rosji, oskarża raport

Nowy Jork, 08 marca (JTA) -

Organizacje żydowskie otrzymały szczegółowe wskazówki w raporcie, jak
polskie władze wojskowe uniemożliwiają żydowskim żołnierzom pełniącym
służbę w polskich sił zbrojnych w Rosji opuszczenie terytorium ZSSR  w
czasie ewakuacji Armii Polskiej z Rosji na Bliski Wschód.

Raport został potwierdzony przez urzędnika the Jewish Agency for Palestine,
Elijahu Rudnickiego, który został wysłany z Jerozolimy do Iranu, aby pomóc
polskim żydom w opuszczeniu Rosji i dotarciu do Palestyny. (...)

Jego raport otrzymało wiele różnych zainteresowanych grup, a został on
opublikowany przez the New Zionist Organization:

"Od samego początku, rodziny polskich żołnierzy żydowskich zarejestrowanych
do ewakuacji w polskim poselstwie i dowództwie wojskowym w Rosji, spotkały
się z dyskryminacją.

Gdy  nazwiska polskich wnioskodawców były natychmiast i automatycznie
wprowadzane na listy ewakuacyjne i nie były wymagane dowody z dokumentów
lub badania, żydzi musieli przedstawić akty narodzin i świadectwa
małżeństw; mówiono im również, że tylko najbliżsi krewni rodziny będą
przyjmowani. (...)

We Wrewsku (Jangajul), w Dżalal-Abadzie, Guzar, Kisaba i poza nimi,
żydowskie nazwiska zostały po prostu usunięte z listy; (...)

"Panika powstała wśród żydowskich kandydatów do ewakuacji. W sierpniu
zrobili oni liczne interwencje do NKWD.

Ale przedstawiciele NKWD we wszystkich przypadkach kategorycznie zapewnili
żydowskich delegatów, że ze swej strony, nie mają sprzeciwów wobec
emigracji żydów polskich, i że było zwyczajem zatwierdzanie w całości list
ewakuacji, jakie zostały ułożone przez polskie władze. (...)

"Bardzo znacząca scena miała miejsce w Wrewsku, gdzie delegacji żydowskiej
udało się zaaranżować spotkanie lokalnego przedstawiciela NKWD, kpt.
Aleksandrowicza z przedstawicielami polskimi, płk Sulikiem i porucznikiem
Czerniawskim.

Kapitan Aleksandrowicz dobitnie stwierdził przy tej okazji, że on nie miał
żadnych zastrzeżeń do emigracji polskich uchodźców żydowskich.

"Następnie delegacja żydowska poinformowała radzieckiego przedstawiciela,
że w trakcie audiencji, jaka miała miejsce kilka dni wcześniej z
Komendantem Głównym Wojska Polskiego w Rosji Sowieckiej, gen. Andersem, on
powołał się na umowę z władzami sowieckimi, które rzekomo stwarzały problem
z żydowskimi uchodźcami.

Generał Anders odwołał się do uczuć patriotycznych polskich żydów, prosząc
ich, aby nie chodzili na spotkania z NKWD.

Wtedy kapitan Aleksandrowicz miał wykrzyknąć:

"Niech Pan Generał Anders przestanie grać głupca ... za każdego żyda
wyrzuconego z pociągu ewakuacyjnego, ja będę wyrzucać jednego Polaka..."

Stwierdzenie to okazało się niezwykle skuteczne. Płk Sulik natychmiast
oświadczył, że nigdy nie wydał żadnego rozkazu, jaki miałby stwarzać
trudności na drodze potencjalnych uciekinierów żydowskich.

Sami żydzi następnie sporządzili listę - ale polskie władze nadal odmawiają
jej akceptacji - i 120 żydów zostało ewakuowanych kolejnym transportem.

Przy innej okazji gen. Żukow wezwał szefa sztabu Armii Polskiej, gen.
Szyszko-Bohusza, i w obecności delegacji żydowskiej powtórzył, że władze
rosyjskie nie mają żadnych zastrzeżeń do żydowskich żołnierzy Wojska
Polskiego opuszczających Rosję.

26 marca 1943

Prezes żydowskiego komitetu antyfaszystowskiego apeluje do żydów
amerykańskich o pomoc dla Rosji

Kujbyszew, 25 marca (JTA) -

Solomon Michoels, przewodniczący żydowskiego komitetu anty-faszystowskiego
w Rosji, zwrócił się dzisiaj z bezpośrednim apelem do żydów w Stanach
Zjednoczonych i Anglii o  wzmożenie wysiłków pomocy dla Rosji, aby wspomóc
Armię Czerwoną w pokonaniu nazistów.

"Nie wzywamy do jałmużny", --   zauważył żydowski artysta (...)

"Wzywamy was do wypełniania swoich własnych obowiązków".

Podobny apel został skierowany przez polsko-żydowskiego pisarza, Bunima
Hellera, który stwierdził, że żydowscy pisarze, którzy uciekli z okupowanej
przez nazistów Polski, uzyskują wszelką możliwą pomoc w Rosji, a ich prace
są publikowane przez wydawnictwa rządowe.

Żydowski komitet antyfaszystowski również ogłosił, że Państwowy Teatr
żydowski z Charkowa znalazł swoje miejsce w Samarkandzie, gdzie w dalszym
ciągu daje występy dla tysięcy ewakuowanych żydów i uchodźców żydowskich z
Polski, oraz że

"w ciągu ostatnich sześciu miesięcy sprzedanych zostało setki tysięcy
żydowskich książek wydanych przez żydowskie wydawnictwo "Emes", co jest
skutkiem zwiększonego zainteresowania literaturą żydowską".