Agnostyk przeciw ateistom

           Polemika z bufonadą znaną jako „naukowy ateizm” przybiera na sile. W zeszłym miesiącu omawiałem polemikę Alistera McGratha, ktĂłry ze stalową konsekwencją demontuje twierdzenia Richarda Dawkinsa, natomiast tym razem mamy do czynienia ze znacznie bardziej interesującym przypadkiem. Filozof i matematyk David Berlinski jest o tyle ciekawą postacią, Ĺźe po pierwsze jest agnostykiem, czyli trudno zaliczyć go do gorliwie wierzących obrońcĂłw teizmu. Po drugie, bierze on pod lupę wszystkich najbardziej popularnych obecnie w Stanach Zjednoczonych ateistĂłw, nie koncentrując się tylko na jednym autorze. „Obrywają” wszyscy po kolei – Richard Dawkins, Sam Harris, Daniel Dennett, Christopher Hitchens, czyli wszyscy ci, ktĂłrzy obowiązkowo okupują pierwsze półki księgarskie w Ameryce, znajdując się na listach bestsellerĂłw i będąc w czołówce tak modnej ostatnio za wielką wodą debaty. W naszym kraju temat ten niestety jest jak dotąd obecny tylko wśrĂłd elitarnego grona pasjonatĂłw a szeroka publicystyka wciąż omija go szerokim łukiem. Mam wraĹźenie, Ĺźe książka Berlinskiego przeszła zupełnie bez echa w Polsce, ale biorąc pod uwagę brak zainteresowania tą tematyką ze strony naszego mainstreamu przestaje mnie to dziwić. Nie zmienia to jednak postaci rzeczy i faktem jest, Ĺźe jest to wyjątkowa książka, choćby dlatego, Ĺźe bardzo rzadka jak na nasze realia. Nawet nasza krajowa publicystyka konfesyjna trzyma się z dala od takich publikacji i temat ten jest dla niej zupełnie obcy (pomijając jedną książkę Alistera McGratha wydaną ostatnio przez WAM) a książka Berlinskiego została u nas opublikowana przez wydawnictwo całkowicie świeckie.



             Ale do rzeczy. Wreszcie stało się to co musiało wcześniej czy później nastąpić. Twierdzenia przesiąkniętego scjentyzmem ateizmu zachodniego musiały w końcu spotkać się z krytyczną odpowiedzią o rĂłwnie duĹźej sile i wywołać debatę. JuĹź nie tylko konfesyjni polemiści angaĹźują się w ten spĂłr ale jak widać nawet konsekwentnie myślący niewierzący stają po przeciwnej stronie barykady. Gdzieś po środku są teĹź postmoderniści, ktĂłrzy wzięli juĹź na warsztat Dawkinsa, jak pisałem miesiąc temu w tekście poświęconym publicystyce McGratha. „Naukowy ateizm” utracił juĹź status „bezdyskusyjnej oczywistości” i jest to rzecz jasna spowodowane krytyczną reakcją owej drugiej strony, ktĂłra tak energicznie postanowiła włączyć się w tę debatę. NajwyraĹşniej coraz więcej autorĂłw znalazło satysfakcję w podwaĹźaniu twierdzeń, ktĂłre są po prostu łatwym kąskiem dla kaĹźdego choćby nawet słabo zaprawionego czy dopiero początkującego filozofa (lub nawet naukowca). Apetyt wilkĂłw, ktĂłre dostrzegły łatwą zdobycz, rośnie.



             Im bardziej przybiera na sile ta kontrpublicystyka tym bardziej oczywiste staje się, Ĺźe twierdzenia tzw. naukowego ateizmu to tylko odgrzany staroświecki i dawno temu obalony scjentyzm w swej najbardziej prymitywnej i infantylnej postaci ubranej jedynie w efekciarskie piĂłrka nowoczesności. Agnostycyzm Berlinskiego jest duĹźo bardziej wywaĹźony i konsekwentny. W swej książce nie szczędzi on co jakiś czas gorzkich słów krytyki rĂłwnieĹź i samej religii. Jednak przede wszystkim, jak na filozofa przystało, dzieli włos na czworo (a potem kaĹźdą z jego czterech części na kolejne szesnaście części) i pod mikroskopem własnego sceptycyzmu oraz bezwzględnej logiki ogląda fundamenty roszczeń wspomnianych modnych ateistĂłw.



Książka Berlinskiego trochę niczym dekalog składa się z 10 rozdziałów i każdy z nich jest poświęcony jakiemuś istotnemu dla tej tematyki zagadnieniu. Już na samym początku Berlinski zajmuje się fundamentem przekonań scjentycznych ateistów (czyli pojęciem prawdy w szeroko pojętej nauce) i zauważa, że tak często przywoływane w dzisiejszych czasach hasło „nauka” stało się określeniem nadużywanym w kulturze masowej do tego stopnia, że zdewaluowało się. Odkąd w XVII wieku rozpoczęła się na Zachodzie wielka rewolucja naukowa ludzkość weszła w posiadanie czterech wielkich koncepcji: mechanika Newtona, teoria pola elektromagnetycznego Maxwella, teoria względności oraz mechanika kwantowa. Teorie te są jak pojedyncze cuda, niczym wielkie szczyty górskie, które są jednak otoczone niskimi pagórkami, nie robiącymi już takiego wrażenia. Jak zauważa wybitny matematyk Roger Penrose, te wielkie teorie, które posiadamy, są imponujące i zdumiewające, jednak zawarte w nich wizje porządku świata są „kusząco niespójne”.



             Co więcej, jak kontynuuje Berlinski, najwaĹźniejsze pytania jakie stawia sobie ludzkość wciąż nie doczekały się odpowiedzi ze strony nauki, mimo, iĹź są to pytania fundamentalne. Wciąż nie wiemy skąd wzięło się Ĺźycie i czy w ogĂłle się wzięło. Nie potrafimy pogodzić naszego rozumienia umysłu ludzkiego z jakąkolwiek prostą teorią na temat funkcjonowania mĂłzgu. Nie mamy Ĺźadnych teorii poza banałami. Jak stwierdza cytowany przez Berlinskiego genetyk Richard Levontin, stajemy po stronie nauki „mimo tolerancji społeczności naukowej dla bezpodstawnych, wyssanych z palca bajeczek”.



             W rozdziale drugim Berlinski analizuje argumenty ateistĂłw, ktĂłrzy twierdzą, Ĺźe moralność nie musi się wywodzić z religii i jako taka moĹźe zostać wyeliminowana po czym zastąpiona (np. przez prawo, konsensus społeczny lub coś podobnego) jako pojęcie wciąż wywołujące religijne skojarzenia. Jak jednak zauwaĹźa autor, jest to pusty frazes gdyĹź zastąpienie zasad moralnych tzw. konsensusem społecznym, umową, prawem lub jakąkolwiek konwencją, wydaje się kiepskim pomysłem biorąc pod uwagę to do czego doprowadził choćby społeczny konsensus w hitlerowskich Niemczech lat 30. Berlinski przywołuje teĹź inne liczne przykłady zbrodni dokonywanych na ludzkości przez ateistyczne reĹźimy i systemy społeczne.



             W rozdziale trzecim Berlinski na dobre przechodzi do rzeczy i analizuje twierdzenia ateistĂłw na temat pewności jaką daje im rzekomo nauka w kwestii wiedzy o rzeczywistości. Rozpoczyna od spostrzeĹźenia, Ĺźe fizyka matematyczna pod względem narracji ma formę dociekania. Fizycy pokładają nadzieje w tym, Ĺźe Wszechświatem rządzi pewien racjonalny plan, ktĂłry moĹźna odkryć. Cytuje Gerarda t’Hooft, ktĂłry pisze, Ĺźe „wierzymy, Ĺźe jest coś więcej do odkrycia”. W odpowiedzi na to zdanie Berlinski stwierdza, Ĺźe jest to przecieĹź zwykła deklaracja wiary.



             W następnej kolejności Berlinski przechodzi do analizy fundamentĂłw ateistycznego scjentyzmu. Cytuje dziewiętnastowiecznego brytyjskiego matematyka W.K. Clifforda, ktĂłry w iście hume’owskim stylu stwierdził, Ĺźe błędem jest wierzyć w cokolwiek na podstawie niewystarczających dowodĂłw. Jak jednak zauwaĹźa Berlinski twierdzenie to jest samoobalalne, gdyĹź to właśnie jego nie moĹźna w Ĺźaden sposĂłb udowodnić. Tyczy się to rĂłwnieĹź słynnego stwierdzenia Hume’a, ktĂłry w zasadzie orzekł mniej więcej to samo co orzekł Clifford.



             Analizując zagadnienie „dowodu”, czyli kwestii przynależącej do samej istoty nauki (oraz wszelkich sporĂłw światopoglądowych), Berlinski dokonuje bardzo ciekawych spostrzeĹźeń. Czym róşni się na przykład zaufanie do nauki od zaufania do religii? Pomijając scjentyczne bajeczki ateistĂłw o „sprawdzaniu się nauki w praktyce”, co przecieĹź w Ĺźadnym wypadku wcale nie dowodzi jej epistemologicznej skuteczności (błędne epistemologicznie koncepcje naukowe teĹź sprawdzały się bardzo dobrze w praktyce), w zasadzie trudno znaleźć tu jakiekolwiek poprawne kryterium mogące posłuĹźyć do takiego racjonalnego rozróşnienia.



             Co więcej, jak mądrze zauwaĹźa autor, nie istnieje uniwersalne pojęcie dowodu. Pojęcie „dowodu” takiego czy innego zawsze zaleĹźy bowiem od kontekstu, od wymogĂłw danej kultury, od preferencji jednostki, czy nawet reguł obowiązujących w danej społeczności. Kwestia dowodu jest bardziej zagadnieniem filozoficzno psychologicznym niĹź przedmiotem materialnej definicji. Nawet wśrĂłd naukowcĂłw nie istnieje jednomyślność w tym obszarze. To co jest dowodem dla fizyka niekoniecznie będzie dowodem dla matematyka. Poza tym to teoria decyduje o tym czym jest dowĂłd. Ateistyczna koncepcja świata odgĂłrnie wyklucza wszelką nadprzyrodzoność więc w tym kontekście dyskutowanie o jakichkolwiek dowodach na istnienie Boga nie ma najmniejszego sensu. Zawsze zostaną one sprowadzone do wyjaśnienia naturalistycznego. To tak jakby wierzyć w to, Ĺźe neutrina mają jakąś masę na podstawie przekonania, Ĺźe samemu pozostaje się w jakiejś relacji do tej masy, przy czym przyczyna tego przekonania leĹźy w samej ślepej wierze w jego słuszność. Ktoś kto nie zostanie o tym przekonany juĹź na wstępie nie będzie wiedział o czym w ogĂłle jest mowa ani nigdy nie dojdzie do jakiejkolwiek pewności w tej materii.



             W rozdziale piątym Berlinski bierze pod lupę wielkie pytania filozoficzne na ktĂłre ateiści odpowiadają w charakterystyczny dla siebie sposĂłb. Jak ciekawie zauwaĹźa autor, ateistom moĹźna postawić w tych kwestiach bardzo podobne zarzuty do tych, jakie stawiają oni teistom. Na przykład na pytanie „dlaczego istnieje Wszechświat” ateista Stephen Hawking odpowiada „po prostu jest”. Warto zauwaĹźyć, Ĺźe dokładnie taka odpowiedĹş na temat Boga zupełnie nie jest juĹź satysfakcjonująca dla ateistĂłw.



             Następnie Berlinski powraca do zagadnienia tajemnic (tak bardzo nie lubianych i wyszydzanych przez ateistĂłw) w wierzeniach religijnych i przenosi tę tematykę w ciekawy sposĂłb na obszar naukowy (tak bardzo ukochany przez ateistĂłw). Światło jest zarazem falą i cząstką i to na dodatek w tym samym momencie. Tego sprzecznego paradoksu nie rozwikłano w nauce mimo wielu wysiłkĂłw. Nie przeszkadza to jednak ateistom, ktĂłrym przeszkadza podobny paradoks chrześcijański – TrĂłjca Święta: BĂłg jest zarazem Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Czemu nie? Bo to brzmi paradoksalnie. Tylko co z tego?



             Berlinski wziął teĹź na warsztat wywody Victora Stengera, ktĂłry zdaje się być opętany tyle samo przez swĂłj ateizm co scjentyzm i zapomina przy tym o elementarnej sensowności swych wywodĂłw, myśląc (to zresztą cecha większości scjentycznych bufonĂłw o ateistycznej proweniencji), Ĺźe wszystko „da się jakoś wytłumaczyć nauką i naturalizmem”. Atakując stare jak świat pytanie filozoficzne (wykorzystywane czasem przez teistĂłw) „czemu jest coś a nie raczej nic?” Stenger wpadł na wyjątkowo bezsensowny pomysł i odpowiedział, Ĺźe „coś jest bardziej naturalne niĹź nic”. Nie mogąc się powstrzymać od śmiechu Berlinski komentuje, Ĺźe to po prostu Ĺźadna odpowiedĹş: naturalność nie ma nic do rzeczy w tej kwestii a więc to pytanie nadal pozostaje bez satysfakcjonującej odpowiedzi (czemu akurat nieporadny Stenger miałby rozwiązać ten odwieczny dylemat ludzkości?). W końcu „nic” moĹźe wydawać się tak samo naturalne (a nawet bardziej) niĹź „coś”. Czy próşnia jest „mniej naturalna” niĹź na przykład jabłko? Oczywiście, Ĺźe nie.



             Następnie dalej Berlinski ponownie wraca do maglowania scjentyzmu – kopanie tego leżącego wychodzi mu zaskakująco dobrze. Jak pisze – falowej funkcji Wszechświata nie moĹźna zobaczyć, ocenić ani zbadać. Po czym pyta „naukowych ateistĂłw”: czemu ci, ktĂłrzy uznają tę koncepcję za prawdziwą, choć nie da się jej w Ĺźaden sposĂłb empirycznie potwierdzić, gardzą koncepcjami religijnymi właśnie dlatego, Ĺźe nie da się ich empirycznie potwierdzić? Zdumiewająca niekonsekwencja. Jak pisze dalej, rozwijając temat o kolejne zagadnienia z zakresu nauki, „w nie mniejszym stopniu niĹź doktryny wiary religijnej, doktryny kosmologii kwantowej są takie, jakie się wydają: stronnicze, niepełne, nieprzynoszące rozstrzygnięcia, służące w duĹźym stopniu Ĺźarliwym ale niezweryfikowanym przekonaniom”. Berlinski nieco ironicznie odnotowuje, Ĺźe gdyby odjąć matematykę od kosmologii kwantowej to ta ostatnia w niczym nie róşniłaby się od rozmaitych mitĂłw o stworzeniu świata, w ktĂłrych jego początki wiąże się z seksualnym zjazdem pierwotnych bĂłstw. Cytuje teĹź Alexandra Vilenkina, ktĂłry w 1984 roku napisał, Ĺźe „to smutne ale kosmologia kwantowa najprawdopodobniej nie stanie się nauką empiryczną”.



             Następnie Berlinski przechodzi do zagadnienia początku Wszechświata, omawiając tę kwestię pod kątem pewnych argumentĂłw za istnieniem Boga. Jako agnostyk nie uwaĹźa oczywiście, Ĺźe to, iĹź Wszechświat miał początek jest dowodem na istnienie Boga (choć zarazem nie odmawia pewnej racjonalności takiemu wnioskowaniu). Omawia jednak kontrargumenty pewnych ateistĂłw, ktĂłrzy twierdzili, Ĺźe Wszechświat wcale nie musiał mieć początku. Tak mniema na przykład wybitny fizyk i ateista zarazem Stephen Hawking. Berlinski jednak ripostuje, Ĺźe argumenty Hawkinga zostały skrytykowane z punktu widzenia technicznego i filozoficznego.



             W rozdziale szĂłstym Berlinski zastanawia się nad wiarygodnością teorii naukowych i w iście kuhnowskim duchu analizuje je pod kątem zaprzeczania sobie. Teoria względności stoi w sprzeczności z doktryną mechaniki kwantowej. Kto ma rację? KtĂłra nauka? Jeśli obie to Ĺźadna, jeśli tylko jedna to skąd wiadomo, Ĺźe w ogĂłle nauka ma rację skoro jakaś jej część moĹźe być w błędzie? Z kolei inne teorie naukowe mają powaĹźny problem z zasadnością na gruncie empirii – odnosi się to na przykład do oddziaływań uniwersalnych, wielkich symetrii, funkcji podwĂłjnie róşniczkowych jak w mechanice, rozmaitości Calabi-Yau, wiązań jonowych albo pĂłl kwantowych. Taka teoria strun jest na przykład krytykowana pod tym kątem nawet przez samych fizykĂłw i matematykĂłw. Ani Lee Smolin ani Peter Woit (obaj przywoływani przez Berlinskiego) nie są w stanie przyznać jej statusu nauki empirycznej w swych opublikowanych niedawno pracach. Woit posunął się nawet do uwagi, Ĺźe struktura matematyczna, na ktĂłrej opiera się ta teoria „jest najstraszniejszą rzeczą jaką widział w Ĺźyciu”. Co gorsza z teorii strun wyprowadza się obecnie masę sprzecznych koncepcji. Chaos w fizyce narasta.



             W rozdziale siĂłdmym Berlinski w mistrzowskim stylu rozprawia się z „dowodem” (noszącym umowną nazwę „ostateczny boeing 747 – gambit”) Dawkinsa „na nieistnienie Boga”. Choć „dowĂłd” ten tuĹź po jego opublikowaniu został wręcz natychmiast zmasakrowany przez filozofĂłw i wszelkiej maści krytykę, mimo, Ĺźe Dawkins uwaĹźa go za najwaĹźniejszy argument w swej książce „BĂłg urojony”, Berlinski nie odmawia sobie przyjemności aby jeszcze raz pokopać leżącego. Jak pewnie pamiętają niektĂłrzy, Dawkins twierdzi, Ĺźe skoro ktoś chce wyjaśnić „nieprawdopodobny Wszechświat” za pomocą Boga, to nie wyjaśnia niczego bo w tym momencie BĂłg „musiałby” być jeszcze bardziej nieprawdopodobny. Berlinski odpowiada na to koślawe rozumowanie wątpliwej jakości w ten oto sposĂłb: coś co jest nieprawdopodobne wcale nie pociąga za sobą konieczności wprowadzenia jeszcze bardziej nieprawdopodobnego wyjaśnienia. Co to w ogĂłle za pomysł? Rozumowanie to jest zresztą samoobalalne bo skoro BĂłg nie powinien istnieć gdyĹź jest nieprawdopodobny, to i sam Wszechświat nie powinien istnieć gdyĹź rĂłwnieĹź i jego istnienie Dawkins uwaĹźa za coś mało prawdopodobnego. Poza tym „mało prawdopodobne zdarzenia jednak następują”, jak zauwaĹźa Berlinski. Następnie dobija gwóźdĹş do trumny i pisze, Ĺźe rozumowanie Dawkinsa w kwestii jego „dowodu” nie posiada charakteru dedukcyjnego poniewaĹź orbituje jedynie w granicach prawdopodobieństwa. A tym samym dowĂłd niededukcyjny to Ĺźaden dowĂłd (bo tylko dedukcja prowadzi do absolutnej pewności).



             Berlinski kwestionuje samo rozumowanie początkowe Dawkinsa odnośnie do Boga. Skąd niby wiadomo, Ĺźe BĂłg jest nieprawdopodobny? Musielibyśmy poszukać tu jakiegoś procesu czy czynnika losowego jaki o tym decyduje. Ale skąd wziąć taki czynnik? Nie da się. Co decyduje o tym czy BĂłg jest mniej lub bardziej moĹźliwym wynikiem jakiegoś procesu losowego? Nic. Są to jałowe rozwaĹźania jakim oddają się ateiści.



             Poza tym nawet jeśli odwołamy się do jakiegoś wyjaśnienia nieprawdopodobnego, do czegoś co mimo swego niskiego prawdopodobieństwa jak najbardziej moĹźe zdarzyć się, to wcale nie oznacza to, Ĺźe musimy cofać się coraz dalej w nieskończoność, jak przyjmuje Dawkins. Berlinski przywołuje opisany przez Sebastiana Jungera dziwny sztorm u wybrzeĹźy Nowej Szkocji, ktĂłry został wyjaśniony bardzo rzadkim zbiegiem czynnikĂłw meteorologicznych. Mimo, Ĺźe wyjaśnienie to było oparte na mało prawdopodobnych przesłankach było poprawne i nie trzeba było szukać dalej. Takie rozwiązania są powszechne zarĂłwno w nauce jak i w Ĺźyciu codziennym. Nie ma potrzeby cofać się w nieskończoność w obszarze eksplanacyjnym. Nie istnieje zresztą nieskończony regres. Dawkins myli się sromotnie.



             Na zakończenie swych rozwaĹźań w kwestii „dowodu” Dawkinsa na nieistnienie Boga Berlinski ironicznie zauwaĹźa, Ĺźe teologom wystarczy jeden BĂłg na wyjaśnienie tego skąd wziął się Wszechświat, podczas gdy Dawkins musi w tej materii odwoływać się do rozbudowanej koncepcji wieloświatĂłw. Pomijając to, Ĺźe nie ma ona nic wspĂłlnego z namacalnym doświadczeniem, to kto tu mnoĹźy byty ponad potrzebę? Dawkins.



             W rozdziale Ăłsmym Berlinski postanawia wrzucić kilka kamyczkĂłw do kolejnego ulubionego ogrĂłdka scjentycznych ateistĂłw. OgrĂłdkiem tym jest koncepcja darwinowska. Berlinski cytuje Roberta Carroll, ktĂłry pisze, Ĺźe „Większość materiału kopalnego nie potwierdza obrazu ewolucji jako procesu stopniowych zmian”, a takiego właśnie obrazu wymaga teoria Darwina: to jest jej istota.



Jedno z najbardziej popularnych twierdzeń scjentycznych ateistów głosi, że szympansy i ludzie mają bardzo podobne genomy, stąd my i małpy jesteśmy blisko spokrewnieni a tym samym oczywiście koncepcja darwinowska uzyskuje tu swoje mocne uzasadnienie. Berlinski jednak zauważa, iż zupełnie nie wspomina się już o tym, że szympansy i ludzie różnią się znacznie pod względem budowy tułowia i ramion, rozmiarów mózgu, anatomii miednicy, stóp i szczęk oraz proporcjonalną długością kończyn i palców, co oczywiście pociąga za sobą różnice w sposobie poruszania się i zdobywania pożywienia. Ludzie i szympansy różnią się masą szczegółów anatomicznych do tego stopnia, że ich kości są natychmiast odróżnialne.



             Dalej Berlinski wymienia fakty, ktĂłre nie mieszczą się w teorii Darwina: pochodzenie złoĹźonych molekuł RNA i fałd białkowych; główne grupy wirusĂłw, archeowce i bakterie oraz główne linie rodowe w obrębie kaĹźdego z tych prokariotycznych krĂłlestw; supergrupy eukariotyczne oraz krainy zoograficzne. Berlinski cytuje te dane za Eugene Koonin z National Center for Biotechnology Information w National Institutes of Health (artykuł z 2007 roku) i nie bierze tego z sufitu. Koonin podaje rĂłwnieĹź, Ĺźe w etapach historii Ĺźycia pojawiają się od razu gotowe i w pełni ukształtowane formy organizmĂłw Ĺźywych i brak jest etapĂłw pośrednich między nimi.



Berlinski ponownie omal nie wybucha śmiechem gdy analizuje zdanie Daniela Dennetta (kolejnego bardzo poczytnego ateistę z USA), który napisał, że współczesna nauka „wykazała ponad wszelką racjonalną wątpliwość” słuszność koncepcji doboru naturalnego. Berlinski ripostuje: w naukach przyrodniczych nic nie zostało udowodnione ponad wszelką wątpliwość. Twierdzenie „ponad wszelką wątpliwość” pochodzi z dziedziny sądownictwa i nie przynależy do zakresu orzeczeń nauk przyrodniczych. Dennett kompromituje się nieznajomością zagadnienia podobnie jak wszyscy inni doktrynerzy ateistyczni wypowiadający równie często bardzo podobne zdania w stosunku do orzeczeń darwinowskich (czy w ogóle naukowych).



             Następnie Berlinski przechodzi do omĂłwienia prac japońskiego biologa i matematyka Motoo Kimury, ktĂłry dowodził, Ĺźe ogromna większość zmian na poziomie molekularnym nie jest spowodowana przez darwinowski dobĂłr naturalny, jak powszechnie przyjmuje się wśrĂłd ewolucjonistĂłw, ale „przez przypadkowy ciąg selektywnie neutralnych albo niemal neutralnych mutacji”. Mutacje dryfują sobie w prądach czasu i zupełnie nie przejmują się jakąś rzekomą selekcją naturalną. Pogląd ten jest oczywiście kompletnie druzgocący dla darwinistĂłw i nie trudno zgadnąć, Ĺźe całkowicie ignorują oni prace Kimury.



             Wreszcie Berlinski bierze pod lupę ulubione twierdzenie ewolucjonistĂłw, ktĂłrzy tak chętnie obarczają geny winą (czy jak kto woli: pochwałą) za nasze zachowania, pragnienia i dążenia. Jak zauwaĹźa autor, o dziwo wbrew temu powszechnie przyjętemu mniemaniu nie ma na to twierdzenie tak naprawdę Ĺźadnych przekonujących dowodĂłw. To tak jakby mniej więcej postulować, Ĺźe „skłonności do kleptomanii wynikają z dysocjacji wody na wodĂłr i tlen”. Berlinski ironicznie zauwaĹźa, Ĺźe gdy Dawkins pisze, iĹź geny „stworzyły nas, nasze ciało i umysł”, to odwołuje się po prostu do bliĹźej nieokreślonego związku magicznego.



Berlinski krytykuje też prace psychologów ewolucyjnych, którzy tak bardzo zdominowali popularną kulturę masową w ostatnich latach a ich tezy są niemal wszechobecne w zagadnieniach dotyczących relacji damsko męskich. Bierze na przykład pod lupę koncepcję, zgodnie z którą nasze obecne preferencje, począwszy od kulinarnych po seksualne, wykształtowały się w późnym paleolicie. Jednak jeśli tak by było, zauważa ironicznie autor, to mężczyźni na całym świecie poszukiwaliby krępych muskularnych kobiet o szerokim tyłku, grubych nogach, dużej odporności na ból, gotowych podjąć poszukiwania pożywienia natychmiast po porodzie. Oczywiście nic takiego nie ma miejsca.



             W rozdziale dziewiątym Berlinski analizuje argumenty ateistĂłw twierdzących, Ĺźe BĂłg słuĹźy jako „zapchajdziura” w koncepcjach niektĂłrych teistĂłw. Jeśli czegoś nie wyjaśnia nauka to wtedy tacy teiści twierdzą, Ĺźe BĂłg jest tu dobrym wyjaśnieniem. Berlinski jednak kontrargumentuje, Ĺźe to właśnie sama nauka bardzo chętnie stosowała róşne dziwne wyjaśnienia służące w zasadzie jako „zapchajdziury” wszędzie tam, gdzie nie dało się podać prawdziwie naukowej odpowiedzi. Co więcej, nauka wypełniając jedne luki tworzyła od razu następne. Einstein stworzył teorię względności by rozwiązać problem pewnych anomalii w interpretacji teorii pola magnetycznego Maxwella. SzczegĂłlna teoria względności doprowadziła Einsteina do ogĂłlnej teorii względności. Nie zdała się jednak na wiele pod względem wypełniania luk poniewaĹź weszła w sprzeczność z mechaniką kwantową. Teraz jest więc jeszcze więcej luk do wypełnienia i przybywa ich wraz z rozwojem nauki. No i co z popularnym twierdzeniem „naukowych ateistĂłw”, Ĺźe dzięki nauce wiemy coraz więcej i mamy coraz mniej tajemnic o świecie? Co z twierdzeniem, Ĺźe nauka w końcu wyjaśni wszystko? Co z twierdzeniem, Ĺźe jest coraz mniej luk w ktĂłrych teiści będą mogli „upchnąć” Boga?



             PowyĹźszy przegląd argumentĂłw z książki Davida Berlinskiego jest bardzo powierzchowny i nawet w niewielkim stopniu nie oddaje treści ani zawartości poszczegĂłlnych rozdziałów. Wybrałem jedynie pewien zestaw spostrzeĹźeń a sama książka jest o wiele bardziej bogata treściowo niĹź niniejszy przekrĂłj tematyczny. Zainteresowanych dalszymi argumentami autora odsyłam do jego ciekawej i wyjątkowej książki, ktĂłrej treść miał przynajmniej wstępnie przybliĹźyć powyĹźszy esej



David Berlinski, Szatańskie Urojenie, Ateizm i jego pretensje naukowe (Warszawa 2009), Prószyński i S-ka.


Jan Lewandowski

On 1 Maj, 23:49, Inc <g...@lljl.pl> wrote:

Agnostyk przeciw ateistom

           Polemika z bufonadą znaną jako "naukowy
ateizm" przybiera na sile. W zeszłym miesiącu
omawiałem polemikę Alistera McGratha, który ze
stalową konsekwencją demontuje twierdzenia Richarda
Dawkinsa, natomiast tym razem mamy do czynienia ze
znacznie bardziej interesującym przypadkiem. Filozof
i matematyk David Berlinski jest o tyle ciekawą
postacią, że po pierwsze jest agnostykiem, czyli
trudno zaliczyć go do gorliwie wierzących obrońców
teizmu. Po drugie, bierze on pod lupę wszystkich
najbardziej popularnych obecnie w Stanach
Zjednoczonych ateistów, nie koncentrując się tylko
na jednym autorze. "Obrywają" wszyscy po kolei -
Richard Dawkins, Sam Harris, Daniel Dennett,
Christopher Hitchens, czyli wszyscy ci, którzy
obowiązkowo okupują pierwsze półki księgarskie w
Ameryce, znajdując się na listach bestsellerów i
będąc w czołówce tak modnej ostatnio za wielką wodą
debaty. W naszym kraju temat ten niestety jest jak
dotąd obecny tylko wśród elitarnego grona pasjonatów
a szeroka publicystyka wciąż omija go szerokim
łukiem. Mam wrażenie, że książka Berlinskiego
przeszła zupełnie bez echa w Polsce, ale biorąc pod
uwagę brak zainteresowania tą tematyką ze strony
naszego mainstreamu przestaje mnie to dziwić. Nie
zmienia to jednak postaci rzeczy i faktem jest, że
jest to wyjątkowa książka, choćby dlatego, że bardzo
rzadka jak na nasze realia. Nawet nasza krajowa
publicystyka konfesyjna trzyma się z dala od takich
publikacji i temat ten jest dla niej zupełnie obcy
(pomijając jedną książkę Alistera McGratha wydaną
ostatnio przez WAM) a książka Berlinskiego została u
nas opublikowana przez wydawnictwo całkowicie
świeckie.

             Ale do rzeczy. Wreszcie stało się to co
musiało wcześniej czy później nastąpić. Twierdzenia
przesiąkniętego scjentyzmem ateizmu zachodniego
musiały w końcu spotkać się z krytyczną odpowiedzią
o równie dużej sile i wywołać debatę. Już nie tylko
konfesyjni polemiści angażują się w ten spór ale jak
widać nawet konsekwentnie myślący niewierzący stają
po przeciwnej stronie barykady. Gdzieś po środku są
też postmoderniści, którzy wzięli już na warsztat
Dawkinsa, jak pisałem miesiąc temu w tekście
poświęconym publicystyce McGratha. "Naukowy ateizm"
utracił już status "bezdyskusyjnej oczywistości" i
jest to rzecz jasna spowodowane krytyczną reakcją
owej drugiej strony, która tak energicznie
postanowiła włączyć się w tę debatę. Najwyraźniej
coraz więcej autorów znalazło satysfakcję w
podważaniu twierdzeń, które są po prostu łatwym
kąskiem dla każdego choćby nawet słabo zaprawionego
czy dopiero początkującego filozofa (lub nawet
naukowca). Apetyt wilków, które dostrzegły łatwą
zdobycz, rośnie.

             Im bardziej przybiera na sile ta
kontrpublicystyka tym bardziej oczywiste staje się,
że twierdzenia tzw. naukowego ateizmu to tylko
odgrzany staroświecki i dawno temu obalony scjentyzm
w swej najbardziej prymitywnej i infantylnej postaci
ubranej jedynie w efekciarskie piórka nowoczesności.
Agnostycyzm Berlinskiego jest dużo bardziej wyważony
i konsekwentny. W swej książce nie szczędzi on co
jakiś czas gorzkich słów krytyki również i samej
religii. Jednak przede wszystkim, jak na filozofa
przystało, dzieli włos na czworo (a potem każdą z
jego czterech części na kolejne szesnaście części) i
pod mikroskopem własnego sceptycyzmu oraz
bezwzględnej logiki ogląda fundamenty roszczeń
wspomnianych modnych ateistów.

Książka Berlinskiego trochę niczym dekalog składa
się z 10 rozdziałów i każdy z nich jest poświęcony
jakiemuś istotnemu dla tej tematyki zagadnieniu. Już
na samym początku Berlinski zajmuje się fundamentem
przekonań scjentycznych ateistów (czyli pojęciem
prawdy w szeroko pojętej nauce) i zauważa, że tak
często przywoływane w dzisiejszych czasach hasło
"nauka" stało się określeniem nadużywanym w kulturze
masowej do tego stopnia, że zdewaluowało się. Odkąd
w XVII wieku rozpoczęła się na Zachodzie wielka
rewolucja naukowa ludzkość weszła w posiadanie
czterech wielkich koncepcji: mechanika Newtona,
teoria pola elektromagnetycznego Maxwella, teoria
względności oraz mechanika kwantowa. Teorie te są
jak pojedyncze cuda, niczym wielkie szczyty górskie,
które są jednak otoczone niskimi pagórkami, nie
robiącymi już takiego wrażenia. Jak zauważa wybitny
matematyk Roger Penrose, te wielkie teorie, które
posiadamy, są imponujące i zdumiewające, jednak
zawarte w nich wizje porządku świata są "kusząco
niespójne".

             Co więcej, jak kontynuuje Berlinski,
najważniejsze pytania jakie stawia sobie ludzkość
wciąż nie doczekały się odpowiedzi ze strony nauki,
mimo, iż są to pytania fundamentalne. Wciąż nie
wiemy skąd wzięło się życie i czy w ogóle się
wzięło. Nie potrafimy pogodzić naszego rozumienia
umysłu ludzkiego z jakąkolwiek prostą teorią na
temat funkcjonowania mózgu. Nie mamy żadnych teorii
poza banałami. Jak stwierdza cytowany przez
Berlinskiego genetyk Richard Levontin, stajemy po
stronie nauki "mimo tolerancji społeczności naukowej
dla bezpodstawnych, wyssanych z palca bajeczek".

             W rozdziale drugim Berlinski analizuje
argumenty ateistów, którzy twierdzą, że moralność
nie musi się wywodzić z religii i jako taka może
zostać wyeliminowana po czym zastąpiona (np. przez
prawo, konsensus społeczny lub coś podobnego) jako
pojęcie wciąż wywołujące religijne skojarzenia. Jak
jednak zauważa autor, jest to pusty frazes gdyż
zastąpienie zasad moralnych tzw. konsensusem
społecznym, umową, prawem lub jakąkolwiek konwencją,
wydaje się kiepskim pomysłem biorąc pod uwagę to do
czego doprowadził choćby społeczny konsensus w
hitlerowskich Niemczech lat 30. Berlinski przywołuje
też inne liczne przykłady zbrodni dokonywanych na
ludzkości przez ateistyczne reżimy i systemy społeczne.

             W rozdziale trzecim Berlinski na dobre
przechodzi do rzeczy i analizuje twierdzenia
ateistów na temat pewności jaką daje im rzekomo
nauka w kwestii wiedzy o rzeczywistości. Rozpoczyna
od spostrzeżenia, że fizyka matematyczna pod
względem narracji ma formę dociekania. Fizycy
pokładają nadzieje w tym, że Wszechświatem rządzi
pewien racjonalny plan, który można odkryć. Cytuje
Gerarda t'Hooft, który pisze, że "wierzymy, że jest
coś więcej do odkrycia". W odpowiedzi na to zdanie
Berlinski stwierdza, że jest to przecież zwykła
deklaracja wiary.

             W następnej kolejności Berlinski
przechodzi do analizy fundamentów ateistycznego
scjentyzmu. Cytuje dziewiętnastowiecznego
brytyjskiego matematyka W.K. Clifforda, który w
iście hume'owskim stylu stwierdził, że błędem jest
wierzyć w cokolwiek na podstawie niewystarczających
dowodów. Jak jednak zauważa Berlinski twierdzenie to
jest samoobalalne, gdyż to właśnie jego nie można w
żaden sposób udowodnić. Tyczy się to również
słynnego stwierdzenia Hume'a, który w zasadzie
orzekł mniej więcej to samo co orzekł Clifford.

             Analizując zagadnienie "dowodu", czyli
kwestii przynależącej do samej istoty nauki (oraz
wszelkich sporów światopoglądowych), Berlinski
dokonuje bardzo ciekawych spostrzeżeń. Czym różni
się na przykład zaufanie do nauki od zaufania do
religii? Pomijając scjentyczne bajeczki ateistów o
"sprawdzaniu się nauki w praktyce", co przecież w
żadnym wypadku wcale nie dowodzi jej
epistemologicznej skuteczności (błędne
epistemologicznie koncepcje naukowe też sprawdzały
się bardzo dobrze w praktyce), w zasadzie trudno
znaleźć tu jakiekolwiek poprawne kryterium mogące
posłużyć do takiego racjonalnego rozróżnienia.

             Co więcej, jak mądrze zauważa autor,
nie istnieje uniwersalne pojęcie dowodu. Pojęcie
"dowodu" takiego czy innego zawsze zależy bowiem od
kontekstu, od wymogów danej kultury, od preferencji
jednostki, czy nawet reguł obowiązujących w danej
społeczności. Kwestia dowodu jest bardziej
zagadnieniem filozoficzno psychologicznym niż
przedmiotem materialnej definicji. Nawet wśród
naukowców nie istnieje jednomyślność w tym obszarze.
To co jest dowodem dla fizyka niekoniecznie będzie
dowodem dla matematyka. Poza tym to teoria decyduje
o tym czym jest dowód. Ateistyczna koncepcja świata
odgórnie wyklucza wszelką nadprzyrodzoność więc w
tym kontekście dyskutowanie o jakichkolwiek dowodach
na istnienie Boga nie ma najmniejszego sensu. Zawsze
zostaną one sprowadzone do wyjaśnienia
naturalistycznego. To tak jakby wierzyć w to, że
neutrina mają jakąś masę na podstawie przekonania,
że samemu pozostaje się w jakiejś relacji do tej
masy, przy czym przyczyna tego przekonania leży w
samej ślepej wierze w jego słuszność. Ktoś kto nie
zostanie o tym przekonany już na wstępie nie będzie
wiedział o czym w ogóle jest mowa ani nigdy nie
dojdzie do jakiejkolwiek pewności w tej materii.

             W rozdziale piątym Berlinski bierze pod
lupę wielkie pytania filozoficzne na które ateiści
odpowiadają w charakterystyczny dla siebie sposób.
Jak ciekawie zauważa autor, ateistom można postawić
w tych kwestiach bardzo podobne zarzuty do tych,
jakie stawiają oni teistom. Na przykład na pytanie
"dlaczego istnieje Wszechświat" ateista Stephen
Hawking odpowiada "po prostu jest". Warto zauważyć,
że dokładnie taka odpowiedź na temat Boga zupełnie
nie jest już satysfakcjonująca dla ateistów.

             Następnie Berlinski powraca do
zagadnienia tajemnic (tak bardzo nie lubianych i
wyszydzanych przez ateistów) w wierzeniach
religijnych i przenosi tę tematykę w ciekawy sposób
na obszar naukowy (tak bardzo ukochany przez
ateistów). Światło jest zarazem falą i cząstką i to
na dodatek w tym samym momencie. Tego sprzecznego
paradoksu nie rozwikłano w nauce mimo wielu
wysiłków. Nie przeszkadza to jednak ateistom, którym
przeszkadza podobny paradoks chrześcijański - Trójca
Święta: Bóg jest zarazem Ojcem, Synem i Duchem
Świętym. Czemu nie? Bo to brzmi paradoksalnie. Tylko
co z tego?

             Berlinski wziął też na warsztat wywody
Victora Stengera, który zdaje się być opętany tyle
samo przez swój ateizm co scjentyzm i zapomina przy
tym o elementarnej sensowności swych wywodów, myśląc
(to zresztą cecha większości scjentycznych bufonów o
ateistycznej proweniencji), że wszystko "da się
jakoś wytłumaczyć nauką i naturalizmem". Atakując
stare jak świat pytanie filozoficzne (wykorzystywane
czasem przez teistów) "czemu jest coś a nie raczej
nic?" Stenger wpadł na wyjątkowo bezsensowny pomysł
i odpowiedział, że "coś jest bardziej naturalne niż
nic". Nie mogąc się powstrzymać od śmiechu Berlinski
komentuje, że to po prostu żadna odpowiedź:
naturalność nie ma nic do rzeczy w tej kwestii a
więc to pytanie nadal pozostaje bez
satysfakcjonującej odpowiedzi (czemu akurat
nieporadny Stenger miałby rozwiązać ten odwieczny
dylemat ludzkości?). W końcu "nic" może wydawać się
tak samo naturalne (a nawet bardziej) niż "coś". Czy
próżnia jest "mniej naturalna" niż na przykład
jabłko? Oczywiście, że nie.

             Następnie dalej Berlinski ponownie
wraca do maglowania scjentyzmu - kopanie tego
leżącego wychodzi mu zaskakująco dobrze. Jak pisze -
falowej funkcji Wszechświata nie można zobaczyć,
ocenić ani zbadać. Po czym pyta "naukowych
ateistów": czemu ci, którzy uznają tę koncepcję za
prawdziwą, choć nie da się jej w żaden sposób
empirycznie potwierdzić, gardzą koncepcjami
religijnymi właśnie dlatego, że nie da się ich
empirycznie potwierdzić? Zdumiewająca
niekonsekwencja. Jak pisze dalej, rozwijając temat o
kolejne zagadnienia z zakresu nauki, "w nie
mniejszym stopniu niż doktryny wiary religijnej,
doktryny kosmologii kwantowej są takie, jakie się
wydają: stronnicze, niepełne, nieprzynoszące
rozstrzygnięcia, służące w dużym stopniu żarliwym
ale niezweryfikowanym przekonaniom". Berlinski nieco
ironicznie odnotowuje, że gdyby odjąć matematykę od
kosmologii kwantowej to ta ostatnia w niczym nie
różniłaby się od rozmaitych mitów o stworzeniu
świata, w których jego początki wiąże się z
seksualnym zjazdem pierwotnych bóstw. Cytuje też
Alexandra Vilenkina, który w 1984 roku napisał, że
"to smutne ale kosmologia kwantowa
najprawdopodobniej nie stanie się nauką empiryczną".

             Następnie Berlinski przechodzi do
zagadnienia początku Wszechświata, omawiając tę
kwestię pod kątem pewnych argumentów za istnieniem
Boga. Jako agnostyk nie uważa oczywiście, że to, iż
Wszechświat miał początek jest dowodem na istnienie
Boga (choć zarazem nie odmawia pewnej racjonalności
takiemu wnioskowaniu). Omawia jednak kontrargumenty
pewnych ateistów, którzy twierdzili, że Wszechświat
wcale nie musiał mieć początku. Tak mniema na
przykład wybitny fizyk i ateista zarazem Stephen
Hawking. Berlinski jednak ripostuje, że argumenty
Hawkinga zostały skrytykowane z punktu widzenia
technicznego i filozoficznego.

             W rozdziale szóstym Berlinski
zastanawia się nad wiarygodnością teorii naukowych i
w iście kuhnowskim duchu analizuje je pod kątem
zaprzeczania sobie. Teoria względności stoi w
sprzeczności z doktryną mechaniki kwantowej. Kto ma
rację? Która nauka? Jeśli obie to żadna, jeśli tylko
jedna to skąd wiadomo, że w ogóle nauka ma rację
skoro jakaś jej część może być w błędzie? Z kolei
inne teorie naukowe mają poważny problem z
zasadnością na gruncie empirii - odnosi się to na
przykład do oddziaływań uniwersalnych, wielkich
symetrii, funkcji podwójnie różniczkowych jak w
mechanice, rozmaitości Calabi-Yau, wiązań jonowych
albo pól kwantowych. Taka teoria strun jest na
przykład krytykowana pod tym kątem nawet przez
samych fizyków i matematyków. Ani Lee Smolin ani
Peter Woit (obaj przywoływani przez Berlinskiego)
nie są w stanie przyznać jej statusu nauki
empirycznej w swych opublikowanych niedawno pracach.
Woit posunął się nawet do uwagi, że struktura
matematyczna, na której opiera się ta teoria "jest
najstraszniejszą rzeczą jaką widział w życiu". Co
gorsza z teorii strun wyprowadza się obecnie masę
sprzecznych koncepcji. Chaos w fizyce narasta.

             W rozdziale siódmym Berlinski w
mistrzowskim stylu rozprawia się z "dowodem"
(noszącym umowną nazwę "ostateczny boeing 747 -
gambit") Dawkinsa "na nieistnienie Boga". Choć
"dowód" ten tuż po jego opublikowaniu został wręcz
natychmiast zmasakrowany przez filozofów i wszelkiej
maści krytykę, mimo, że Dawkins uważa go za
najważniejszy argument w swej książce "Bóg urojony",
Berlinski nie odmawia sobie przyjemności aby jeszcze
raz pokopać leżącego. Jak pewnie pamiętają
niektórzy, Dawkins twierdzi, że skoro ktoś chce
wyjaśnić "nieprawdopodobny Wszechświat" za pomocą
Boga, to nie wyjaśnia niczego bo w tym momencie Bóg
"musiałby" być jeszcze bardziej nieprawdopodobny.
Berlinski odpowiada na to koślawe rozumowanie
wątpliwej jakości w ten oto sposób: coś co jest
nieprawdopodobne wcale nie pociąga za sobą
konieczności wprowadzenia jeszcze bardziej
nieprawdopodobnego wyjaśnienia. Co to w ogóle za
pomysł? Rozumowanie to jest zresztą samoobalalne bo
skoro Bóg nie powinien istnieć gdyż jest
nieprawdopodobny, to i sam Wszechświat nie powinien
istnieć gdyż również i jego istnienie Dawkins uważa
za coś mało prawdopodobnego. Poza tym "mało
prawdopodobne zdarzenia jednak następują", jak
zauważa Berlinski. Następnie dobija gwóźdź do trumny
i pisze, że rozumowanie Dawkinsa w kwestii jego
"dowodu" nie posiada charakteru dedukcyjnego
ponieważ orbituje jedynie w granicach
prawdopodobieństwa. A tym samym dowód niededukcyjny
to żaden dowód (bo tylko dedukcja prowadzi do
absolutnej pewności).

             Berlinski kwestionuje samo rozumowanie
początkowe Dawkinsa odnośnie do Boga. Skąd niby
wiadomo, że Bóg jest nieprawdopodobny? Musielibyśmy
poszukać tu jakiegoś procesu czy czynnika losowego
jaki o tym decyduje. Ale skąd wziąć taki czynnik?
Nie da się. Co decyduje o tym czy Bóg jest mniej lub
bardziej możliwym wynikiem jakiegoś procesu
losowego? Nic. Są to jałowe rozważania jakim oddają
się ateiści.

             Poza tym nawet jeśli odwołamy się do
jakiegoś wyjaśnienia nieprawdopodobnego, do czegoś
co mimo swego niskiego prawdopodobieństwa jak
najbardziej może zdarzyć się, to wcale nie oznacza
to, że musimy cofać się coraz dalej w
nieskończoność, jak przyjmuje Dawkins. Berlinski
przywołuje opisany przez Sebastiana Jungera dziwny
sztorm u wybrzeży Nowej Szkocji, który został
wyjaśniony bardzo rzadkim zbiegiem czynników
meteorologicznych. Mimo, że wyjaśnienie to było
oparte na mało prawdopodobnych przesłankach było
poprawne i nie trzeba było szukać dalej. Takie
rozwiązania są powszechne zarówno w nauce jak i w
życiu codziennym. Nie ma potrzeby cofać się w
nieskończoność w obszarze eksplanacyjnym. Nie
istnieje zresztą nieskończony regres. Dawkins myli
się sromotnie.

             Na zakończenie swych rozważań w kwestii
"dowodu" Dawkinsa na nieistnienie Boga Berlinski
ironicznie zauważa, że teologom wystarczy jeden Bóg
na wyjaśnienie tego skąd wziął się Wszechświat,
podczas gdy Dawkins musi w tej materii odwoływać się
do rozbudowanej koncepcji wieloświatów. Pomijając
to, że nie ma ona nic wspólnego z namacalnym
doświadczeniem, to kto tu mnoży byty ponad potrzebę?
Dawkins.

             W rozdziale ósmym Berlinski postanawia
wrzucić kilka kamyczków do kolejnego ulubionego
ogródka scjentycznych ateistów. Ogródkiem tym jest
koncepcja darwinowska. Berlinski cytuje Roberta
Carroll, który pisze, że "Większość materiału
kopalnego nie potwierdza obrazu ewolucji jako
procesu stopniowych zmian", a takiego właśnie obrazu
wymaga teoria Darwina: to jest jej istota.

Jedno z najbardziej popularnych twierdzeń
scjentycznych ateistów głosi, że szympansy i ludzie
mają bardzo podobne genomy, stąd my i małpy jesteśmy
blisko spokrewnieni a tym samym oczywiście koncepcja
darwinowska uzyskuje tu swoje mocne uzasadnienie.
Berlinski jednak zauważa, iż zupełnie nie wspomina
się już o tym, że szympansy i ludzie różnią się
znacznie pod względem budowy tułowia i ramion,
rozmiarów mózgu, anatomii miednicy, stóp i szczęk
oraz proporcjonalną długością kończyn i palców, co
oczywiście pociąga za sobą różnice w sposobie
poruszania się i zdobywania pożywienia. Ludzie i
szympansy różnią się masą szczegółów anatomicznych
do tego stopnia, że ich kości są natychmiast
odróżnialne.

             Dalej Berlinski wymienia fakty, które
nie mieszczą się w teorii Darwina: pochodzenie
złożonych molekuł RNA i fałd białkowych; główne
grupy wirusów, archeowce i bakterie oraz główne
linie rodowe w obrębie każdego z tych
prokariotycznych królestw; supergrupy eukariotyczne
oraz krainy zoograficzne. Berlinski cytuje te dane
za Eugene Koonin z National Center for Biotechnology
Information w National Institutes of Health (artykuł
z 2007 roku) i nie bierze tego z sufitu. Koonin
podaje również, że w etapach historii życia
pojawiają się od razu gotowe i w pełni ukształtowane
formy organizmów żywych i brak jest etapów
pośrednich między nimi.

Berlinski ponownie omal nie wybucha śmiechem gdy
analizuje zdanie Daniela Dennetta (kolejnego bardzo
poczytnego ateistę z USA), który napisał, że
współczesna nauka "wykazała ponad wszelką racjonalną
wątpliwość" słuszność koncepcji doboru naturalnego.
Berlinski ripostuje: w naukach przyrodniczych nic
nie zostało udowodnione ponad wszelką wątpliwość.
Twierdzenie "ponad wszelką wątpliwość" pochodzi z
dziedziny sądownictwa i nie przynależy do zakresu
orzeczeń nauk przyrodniczych. Dennett kompromituje
się nieznajomością zagadnienia podobnie jak wszyscy
inni doktrynerzy ateistyczni wypowiadający równie
często bardzo podobne zdania w stosunku do orzeczeń
darwinowskich (czy w ogóle naukowych).

             Następnie Berlinski przechodzi do
omówienia prac japońskiego biologa i matematyka
Motoo Kimury, który dowodził, że ogromna większość
zmian na poziomie molekularnym nie jest spowodowana
przez darwinowski dobór naturalny, jak powszechnie
przyjmuje się wśród ewolucjonistów, ale "przez
przypadkowy ciąg selektywnie neutralnych albo niemal
neutralnych mutacji". Mutacje dryfują sobie w
prądach czasu i zupełnie nie przejmują się jakąś
rzekomą selekcją naturalną. Pogląd ten jest
oczywiście kompletnie druzgocący dla darwinistów i
nie trudno zgadnąć, że całkowicie ignorują oni prace
Kimury.

             Wreszcie Berlinski bierze pod lupę
ulubione twierdzenie ewolucjonistów, którzy tak
chętnie obarczają geny winą (czy jak kto woli:
pochwałą) za nasze zachowania, pragnienia i dążenia.
Jak zauważa autor, o dziwo wbrew temu powszechnie
przyjętemu mniemaniu nie ma na to twierdzenie tak
naprawdę żadnych przekonujących dowodów. To tak
jakby mniej więcej postulować, że "skłonności do
kleptomanii wynikają z dysocjacji wody na wodór i
tlen". Berlinski ironicznie zauważa, że gdy Dawkins
pisze, iż geny "stworzyły nas, nasze ciało i umysł",
to odwołuje się po prostu do bliżej nieokreślonego
związku magicznego.

Berlinski krytykuje też prace psychologów
ewolucyjnych, którzy tak bardzo zdominowali
popularną kulturę masową w ostatnich latach a ich
tezy są niemal wszechobecne w zagadnieniach
dotyczących relacji damsko męskich. Bierze na
przykład pod lupę koncepcję, zgodnie z którą nasze
obecne preferencje, począwszy od kulinarnych po
seksualne, wykształtowały się w późnym paleolicie.
Jednak jeśli tak by było, zauważa ironicznie autor,
to mężczyźni na całym świecie poszukiwaliby krępych
muskularnych kobiet o szerokim tyłku, grubych
nogach, dużej odporności na ból, gotowych podjąć
poszukiwania pożywienia natychmiast po porodzie.
Oczywiście nic takiego nie ma miejsca.

             W rozdziale dziewiątym Berlinski
analizuje argumenty ateistów twierdzących, że Bóg
służy jako "zapchajdziura" w koncepcjach niektórych
teistów. Jeśli czegoś nie wyjaśnia nauka to wtedy
tacy teiści twierdzą, że Bóg jest tu dobrym
wyjaśnieniem. Berlinski jednak kontrargumentuje, że
to właśnie sama nauka bardzo chętnie stosowała różne
dziwne wyjaśnienia służące w zasadzie jako
"zapchajdziury" wszędzie tam, gdzie nie dało się
podać prawdziwie naukowej odpowiedzi. Co więcej,
nauka wypełniając jedne luki tworzyła od razu
następne. Einstein stworzył teorię względności by
rozwiązać problem pewnych anomalii w interpretacji
teorii pola magnetycznego Maxwella. Szczególna
teoria względności doprowadziła Einsteina do ogólnej
teorii względności. Nie zdała się jednak na wiele
pod względem wypełniania luk ponieważ weszła w
sprzeczność z mechaniką kwantową. Teraz jest więc
jeszcze więcej luk do wypełnienia i przybywa ich
wraz z rozwojem nauki. No i co z popularnym
twierdzeniem "naukowych ateistów", że dzięki nauce
wiemy coraz więcej i mamy coraz mniej tajemnic o
świecie? Co z twierdzeniem, że nauka w końcu wyjaśni
wszystko? Co z twierdzeniem, że jest coraz mniej luk
w których teiści będą mogli "upchnąć" Boga?

             Powyższy przegląd argumentów z książki
Davida Berlinskiego jest bardzo powierzchowny i
nawet w niewielkim stopniu nie oddaje treści ani
zawartości poszczególnych rozdziałów. Wybrałem
jedynie pewien zestaw spostrzeżeń a sama książka
jest o wiele bardziej bogata treściowo niż niniejszy
przekrój tematyczny. Zainteresowanych dalszymi
argumentami autora odsyłam do jego ciekawej i
wyjątkowej książki, której treść miał przynajmniej
wstępnie przybliżyć powyższy esej

David Berlinski, Szatańskie Urojenie, Ateizm i jego
pretensje naukowe (Warszawa 2009), Prószyński i S-ka.

Jan Lewandowski

ctrl C = ctrl V

On 1 Maj, 23:49, Inc <g...@lljl.pl> wrote:

Agnostyk przeciw ateistom

           Polemika z bufonadą znaną jako "naukowy
ateizm" przybiera na sile...

ctrl C = ctrl V

Użytkownik "Inc" <gfhf@lljl.pl> napisał w wiadomości news:ipkkgo$map$1dont-email.me...

Agnostyk przeciw ateistom

Omal się nie zrąbałeś z podniecenia?

BomBel