TUSK CHRONI SZEFA BOR 

16 listopada Radosław Sikorski odznaczył szefa BOR gen. Mariana Janickiego Odznaką Honorową Bene Merito – zaszczytnym wyróżnieniem przyznawanym przez MSZ za działalność umacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej. To bulwersujące, bo to właśnie szef BOR jest odpowiedzialny za niezapewnienie bezpieczeństwa prezydenckiej delegacji 10 kwietnia 2010 r.
– To skandal. Szef BOR dawno powinien zostać zdymisjonowany. Jego wina za brak zabezpieczenia ochrony delegacji prezydenckiej jest bezsporna. Szef BOR obawia się ujawnienia tego, boi się konsekwencji. W BOR po katastrofie nawet nie wszczęto wewnętrznego postępowania wyjaśniającego w tej sprawie, co jest złamaniem ustawy o BOR. Zgodnie z nią każde podejrzenie o niedopełnienie obowiązków lub ich nadużycie czy przekroczenie musi być wyjaśnione – mówi „GP” oficer BOR.

– Gen. Janicki miał obowiązek wszcząć takie postępowanie, niezależnie w jakim stopniu BOR ponosi winę za niezapewnienie ochrony tej delegacji. Przecież w tej katastrofie zginął prezydent kraju, wielu wysokich oficerów wojska polskiego i innych osób pełniących ważne funkcje w państwie – mówi „GP” Antoni Macierewicz, przewodniczący zespołu parlamentarnego ds. wyjaśnienia katastrofy smoleńskiej.

Wszystkie informacje dotyczące działań rozpoznawczych i szczegółowy plan ochrony tej wizyty powinny znajdować się w specjalnie założonej teczce. Byłyby dowodem, jakie działania szef BOR podjął, ale też – jakich zaniechał.

– Na teczce musi być podpis szefa Biura lub zastępcy upoważnionego przez niego do koordynowania działań w tej sprawie – mówi „GP” ppłk Tomasz Grudziński, były zastępca szefa BOR gen. Mariana Janickiego ds. ochronnych.

W odpowiedzi na nasze pytania skierowane do gen. Janickiego: gdzie znajduje się teczka ochrony prezydenta Lecha Kaczyńskiego i czy szef BOR zatwierdzał plan główny ochrony Lecha Kaczyńskiego dotyczący wizyty w Katyniu 10 kwietnia br. oraz czy są w nim notatki z rekonesansu szefa ochrony prezydenta płk. Jarosława Florczaka w Smoleńsku i Katyniu, rzecznik BOR mjr Dariusz Aleksandrowicz odpowiedział, że „informacje te są opatrzone klauzulą niejawności”. O ile nieujawnienie szczegółów dotyczących planu ochrony może być zasadne, o tyle utajnienie, gdzie te wszystkie dokumenty się obecnie znajdują (w BOR czy w prokuraturze?) i czy szef BOR ten plan zatwierdzał, co najmniej dziwi.

Co prokuratura powinna dostać z BOR

– Każda operacja, jakakolwiek czynność wobec osoby ochranianej w Polsce czy za granicą musi być udokumentowana. Czasem jest to tylko jedna kartka, ale w przypadku premiera i prezydenta zwykle jest to co najmniej kilkadziesiąt stron – teczka. Przed wylotem taka teczka – plan główny działania – jest zatwierdzana przez szefa BOR lub jego zastępcę – mówi ppłk Tomasz Grudziński.

Czyj podpis widnieje na teczce dotyczącej wyjazdu 10 kwietnia do Katynia? – nie wiadomo.

W takiej teczce powinna się znajdować m.in. nota z MSZ, że odbędzie się wizyta, data i godzina jej rozpoczęcia, notatki ze spotkań ze stroną rosyjską (odpowiednikiem naszego BOR i przedstawicielami rosyjskiego MSZ). Musi też być wyrys z planu lotniska i wyrys z zabezpieczanego miejsca pobytu, w tym wypadku cmentarza, opis trasy przejazdu lub jej wyrys, notatki z rozpoznania dokonanego na miejscu przez delegację przygotowującą wizytę (BOR, MSZ, protokół dyplomatyczny). Także plan ochrony: liczba osób ochranianych, liczba funkcjonariuszy ochrony ze strony polskiej i rosyjskiej, liczba samochodów, opis, jak powinna wyglądać kolumna aut, czy jest przewidziany „filtr” policyjny, który prowadzi, i „filtr”, który zamyka kolumnę, informacje dotyczące samochodu głównego, samochodów zapasowych, jak jest zabezpieczona trasa oraz miejsca czasowego pobytu głowy państwa.


W teczce tej powinny się też znaleźć tzw. małe plany ochrony osób towarzyszących prezydentowi, podlegających ochronie BOR, np. prezydenta na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego. Powinna być również notatka, czy na pokładzie jest catering BOR. A także – jak wyglądają podjazdy do poszczególnych miejsc pobytu prezydenta, wyszczególnienie, kogo z delegacji powinna odprawić straż graniczna, czy zapewniono i jak konkretnie ochronę pirotechniczną.

Zagrożenia, o których mówił Antoni Macierewicz – że 9 kwietnia Dyżurna Służba Operacji Sił Zbrojnych RP przekazała do Centrum Operacji Powietrznych w Warszawie informacje o zagrożeniu atakiem terrorystycznym jednego z samolotów Unii Europejskiej – powinny mieć odzwierciedlenie w planie głównym lub powinna znaleźć się informacja, że te alarmujące doniesienia nie potwierdziły się, z wyjaśnieniem szczegółowym – dlaczego. A jeśli się potwierdziły – jakie środki zapobiegawcze przedsięwzięto.

– Gen. Janicki w „Kropce nad i” stwierdził, że nie wiedział o tym zagrożeniu. Trudno przyjąć takie wyjaśnienie. Nikt nie kwestionował tej informacji, gdy ją publicznie podałem. Biuro Ochrony Rządu miało obowiązek o tym wiedzieć – mówi Antoni Macierewicz.

Przy takiej (niskiej) klasie lotniska Siewiernyj powinien też być na miejscu specjalista, który określiłby, także na podstawie informacji pogodowych, czy jest możliwe lądowanie na tym lotnisku przy takiej aparaturze naprowadzającej, jaką dysponowało (dotychczas nie wiadomo, jakie urządzenia wykorzystano przy naprowadzaniu prezydenckiej maszyny), wybrałby też lądowiska zastępcze w porozumieniu z 36. Pułkiem Specjalnym.



– Ten plan główny ochrony powinien wypełniać ustalenia i wskazówki wynikające z przygotowań wizyty – ile osób ma uczestniczyć w ochronie w danych miejscach, jakie są przewidywane zagrożenia, czy należy ustawić bramki pirotechniczne itp. – mówi ppłk Grudziński.

Nie wiadomo, czy taki plan został opracowany. Według informacji „GP”, w aktach tajnych śledztwa smoleńskiego są dokumenty dotyczące działań BOR 10 kwietnia. Nie wiemy jednak, czy znalazły w nich odzwierciedlenie plany wszystkich wymaganych działań i czynności. Ale nawet jeśli taki plan powstał, jego realizacja rozmijała się z założeniami. Tym bardziej zastanawia, że niektórych funkcjonariuszy BOR wyróżniono za wzorowe wykonanie obowiązków.

– Mjr Krzysztof P. pseudonim „Pikuś”, pirotechnik, który był w składzie funkcjonariuszy przydzielonych do ochrony delegacji 10 kwietnia br., w czasie gdy wydarzyła się katastrofa, był nie w Smoleńsku, lecz na cmentarzu w Katyniu. Wszystkich w BOR zdziwiło, że został po katastrofie wyróżniony tytułem „pirotechnik roku”. Zastanawiające, za co, bo chyba nie za to, by trzymał język za zębami? – dziwią się funkcjonariusze BOR.

Rzecznik Biura tłumaczy, że wyróżnienie przyznał nie BOR, lecz Stowarzyszenie Polskich Specjalistów Bombowych. Zapytaliśmy SPSB, czym konkretnie wyróżnił się w obecnym roku Krzysztof P.

– Tego tytułu nie przyznaliśmy za konkretny wyczyn, ale za całościowe dokonania i poziom umiejętności – mówi „GP” Leszek T. Artemiuk, prezes Stowarzyszenia.

Jak mówią funkcjonariusze pracujący w BOR, ich koledzy, którzy 10 kwietnia dojechali z Katynia na miejsce katastrofy, zrobili wiele zdjęć telefonami komórkowymi.

– Chwalili się nimi, pokazywali je nam. Te zdjęcia powinny znaleźć się w prokuraturze – mówią funkcjonariusze BOR.


Według naszych informatorów, którzy znają akta śledztwa, funkcjonariusze BOR zeznali, że w Biurze zgrano z ich telefonów zdjęcia i filmy, oryginały wykasowano, natomiast zgrane na inny nośnik, zostały przekazane szefowi BOR i opatrzone klauzulą niejawności.

Nie poniósł żadnych konsekwencji

Za przygotowanie wizyty Lecha Kaczyńskiego w Katyniu 10 kwietnia odpowiedzialne było polskie MSZ i polska placówka dyplomatyczna w Moskwie, a za bezpieczeństwo – BOR. Po katastrofie zwróciliśmy się do gen. Janickiego z pytaniami:

* Czy funkcjonariusze BOR zabezpieczali lądowanie prezydenckiej delegacji w Smoleńsku 10 kwietnia br.: czy sprawdzali teren pasa startowego, czy byli obecni na wieży kontrolnej przed i w trakcie lądowania?
* Ilu funkcjonariuszy zabezpieczało wizytę prezydenta na miejscu, w Smoleńsku i kto z BOR nadzorował te operacje?
* Czy BOR zastosował w przypadku delegacji prezydenta takie same zabezpieczenia jak w przypadku wizyty 7 kwietnia br. premiera Donalda Tuska?

Otrzymaliśmy lakoniczne pismo rzecznika gen. Janickiego, mjr. Dariusza Aleksandrowicza: „(…) Wszystkie czynności powzięte przez BOR zostały przeprowadzone zgodnie z przepisami i uprawnieniami”, dodano w nim także, że informacje dotyczące czynności ochronnych BOR są opatrzone klauzulą tajności.
Dziś już wiadomo, że wymogi oraz procedury bezpieczeństwa przelotu do Smoleńska nie zostały spełnione. Podstawowe pytanie brzmi: dlaczego uznano, że nie warto zadać sobie trudu, by zabezpieczyć delegację prezydencką na lotnisku w Smoleńsku?


Gdy samolot z Lechem Kaczyńskim rozbijał się pod Smoleńskiem, na lotnisku Siewiernyj nie było żadnego funkcjonariusza BOR. Był tylko jeden oddelegowany do MSZ, który w BOR był na ten czas zawieszony w obowiązkach.

Na lotnisku zostali tylko rosyjscy milicjanci i rosyjskie służby specjalne: Federalna Służba Bezpieczeństwa i Federalna Służba Ochrony.

– Rosjanie zabronili naszym funkcjonariuszom, którzy mieli zabezpieczać wizytę w Katyniu przed przyjazdem prezydenta, posiadania przy sobie broni. Szef Biura powinien nie wyrazić na to zgody, a nawet poinformować prezydenta, że nie może zapewnić ochrony delegacji, bo jak w razie zagrożenia nasi koledzy mieliby ochraniać prezydenta bez broni? – mówi jeden z funkcjonariuszy BOR.

– Służby BOR kompletnie zignorowały misję prezydenta Lecha Kaczyńskiego i wysokich dowódców wojska polskiego. Według mojej wiedzy, Biuro z góry założyło, że nie będzie kontrolowało i zabezpieczało ani lotniska, ani wieży, a funkcjonariusze nie będą obecni podczas lądowania na płycie lotniska. Szef BOR gen. Janicki powiedział nawet publicznie, iż nie wiedział, kto leci tym samolotem. Gen. Janicki stwierdził to dziesięć dni po tragedii. Nie poniósł żadnej odpowiedzialności za zaniedbania, do których dopuścił przy organizacji ochrony prezydenta – mówi „GP” Antoni Macierewicz.

Zapytaliśmy też rzecznika Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Zbigniewa Rzepę, czy prokuratura zamierza postawić zarzuty szefowi BOR w związku z niedopełnieniem obowiązków dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa prezydentowi 10 kwietnia 2010 r. Odpowiedział, że prokuratura posiada obszerną dokumentację Biura dotyczącą wizyty, ale dodał zarazem, że „funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu nie podlegają właściwości prokuratury wojskowej (argument a contrario z art. 647 kpk)” (ponieważ nie są żołnierzami ani pracownikami wojskowości).

Nocna zmiana

– Szef BOR ponosi odpowiedzialność nie tylko za brak ochrony delegacji 10 kwietnia w Katyniu. Umożliwił także podstępne wywiezienie akt Komisji Weryfikacyjnej WSI z BBN w czerwcu 2008 r. – mówią „GP” byli pracownicy kancelarii Lecha Kaczyńskiego.

W maju i czerwcu 2008 r. – jak mówią informatorzy „GP” – gen. Janicki w porozumieniu z szefem ABW Krzysztofem Bondarykiem i p.o. szefa SKW Januszem Noskiem mieli uzgadniać sposób wywiezienia akt komisji, której przewodniczył Antoni Macierewicz, z gmachu BBN przy ul. Karowej przy Pałacu Prezydenckim w Warszawie.

– W nocy z 29 na 30 czerwca 2008 r. gen. Janicki zmienił obsadę BOR, która ochraniała BBN. Gdy rano przyjechali do Biura uzbrojeni w broń ostrą żołnierze Służby Kontrwywiadu Wojskowego po akta zgromadzone przez Antoniego Macierewicza, nowa zmiana bez żadnych przeszkód ich wpuściła, a następnie udała się do swojego pokoju. O tej niespodziewanej „wizycie” nie wiedział ani prezydent Lech Kaczyński, ani ówczesny szef BBN Władysław Stasiak. BOR-owicy nie mieli prawa wpuszczać intruzów bez porozumienia z szefem BBN, a tymczasem najazd żołnierzy SKW zorganizowano w czasie, gdy nie było w Pałacu Prezydenckim Lecha Kaczyńskiego ani Władysława Stasiaka. Gdy funkcjonariusze BOR wycofali się do swojego pokoju, żołnierze SKW bez przeszkód wywozili windą prezydencką, z której nie ma prawa korzystać nikt oprócz głowy państwa, akta Komisji Weryfikacyjnej WSI. To działania gen. Janickiego umożliwiły ich wywiezienie – twierdzą byli urzędnicy Kancelarii Prezydenta Kaczyńskiego.

Zapytaliśmy gen. Janickiego, co było wówczas powodem zmiany obsady BOR w BBN. Nie odpowiedział.

– Prezydent Kaczyński nie miał najlepszego zdania o szefie BOR. Wstrzymał jego awans na drugą gwiazdkę generalską (generała dywizji). Pamiętał go dobrze jeszcze z czasów, gdy Janicki, dobry znajomy Mieczysława Wachowskiego, był w Gdańsku osobistym kierowcą przewodniczącego „Solidarności” Lecha Wałęsy. Nie czekał nawet na pisemną opinię BBN na jego temat – mówi nasz informator z BOR. – Jako wiceszef BOR Janicki mieszkał w pałacyku w Otwocku, który podlegał Kancelarii Prezydenta. Gdy dowiedział się o tym prezydent Kaczyński, kazał dać mu dwie doby na wyprowadzenie się. Przeniósł się na ul. Nowy Świat do mieszkania kolegi, potem do służbowego mieszkania przy ul. Klonowej – dodaje.

Leszek Misiak, Grzegorz Wierzchołowski