W II RP przygotowywali się do walki w powstanie Izraela

Setki doskonale wyszkolonych, również przez polskich instruktorów, żołnierzy żydowskich przygotowywało się w II RP do walki o powstanie Izraela. Większość nie zdążyła wylądować w Palestynie. W 1943 roku zginęli w getcie warszawskim.



Wiosną 1939 roku na zalesionych wzgórzach wokół Andrychowa w Beskidzie Małym często słychać było wybuchy i strzały. Nie były to ćwiczenia polskiej armii, ale ani policja, ani wojsko nie interweniowały. To Druga Rzeczpospolita szkoliła bojowców żydowskich, by z bronią w ręku wywalczyli swoje państwo. Krucjata, której celem było wyswobodzenie Palestyny spod panowania Anglików i Arabów, miała się niebawem rozpocząć.



Trzymiesięczny kurs oficerski dla przyszłych dowódców żydowskiej armii był otoczony ścisłą tajemnicą. Żydzi szykowali się przecież do walki przeciwko narodowi, z którym przed II wojną światową związani byliśmy wojskowym sojuszem (Palestyna objęta była mandatem brytyjskim z ramienia Ligi Narodów). Państwo polskie musiało więc działać szczególnie ostrożnie. Jednak zachowane relacje uczestników tamtych wydarzeń pokazują, że sanacyjne rządy aktywnie pomagały Żydom pragnącym zbrojnie walczyć o swą ojczyznę. Wsparcie nie ograniczało się do szkoleń pod kierunkiem polskich sztabowców i zakupu broni. Polska dyplomacja w latach 30 prowadziła jawne działania na rzecz powstania żydowskiego państwa. W 1936 roku to właśnie z polskiej inicjatywy na forum Ligi Narodów odbyła się dyskusja na temat form sprawowania przez Wielką Brytanię mandatu nad Palestyną i polityki imigracyjnej.



Rządowi polskiemu zależało na rozładowaniu napięć narodowościowych. Żydowska emigracja do Palestyny miała w tym dziele pomóc. Nasz rząd zaoferował więc daleko posuniętą pomoc Żydom, którzy chcieli wyjechać. "Rząd Polski pragnąłby dziełu syjonistycznemu pomóc nie dlatego, że chciałby się Żydów pozbyć; raczej dlatego, że syjonizm jest szlachetną i humanitarną ideą" - deklarował premier rządu polskiego Felicjan Sławoj-Składkowski.



Nie ma podstaw, by z tego powodu oskarżać polskie władze o antysemityzm - przecież nie wszyscy Żydzi chcieli emigrować i bić się o państwo w Palestynie. W żydowskich środowiskach ortodoksyjnych (szczególnie silnych w Polsce) syjonizm już od chwili swego zaistnienia pod koniec XIX wieku uznany był za herezję i oficjalnie napiętnowany. Żydów chcących pozostać w Rzeczpospolitej nikt usuwać nie chciał. Pomoc dotyczyła jedynie tych, którzy uznali, że o Izrael trzeba się upomnieć - i że potrzebne są do tego radykalne środki.



W latach 30 powstała organizacja syjonistów-rewizjonistów skupiająca śmiałków dążących do powstania państwa żydowskiego na drodze walki zbrojnej. Na czele Nowej Organizacji Syjonistycznej stanął urodzony w Odessie Włodzimierz "Zeew" Żabotyński. Był on zafascynowany polskimi doświadczeniami walki o niepodległość i szczerze podziwiał Piłsudskiego (nawet się z nim spotkał). Jego ugrupowanie miało nawiązywać do tradycji Organizacji Bojowej PPS, POW i Legionów Polskich. Żabotyński był sprawnym organizatorem. Jeszcze podczas I wojny światowej stworzył Legion Żydowski, walczący u boku Ententy z wojskami tureckimi o wolność Palestyny.



Wizja odrodzenia państwa żydowskiego propagowana przez Żabotyńskiego miała romantyczno-polski charakter. Jak w 1991 roku pisał w "Dzienniku" Krzysztof Mętrak: "Zeew Żabotyński uważał >Konrada Wallenroda< za jeden z pięciu największych utworów świata". Koncepcja Żabotyńskiego odbiegała znacznie od syjonizmu sensu stricto, który zakładał - zgodnie z myślą Teodora Herzla - wyłącznie pokojową walkę Żydów o państwo w Palestynie.



Tymczasem syjoniści-rewizjoniści zaopatrywali bojowców w broń kupowaną w wielu krajach (w tym w Polsce) i szmuglowaną następnie do Palestyny. Żabotyński planował nawet na rok 1940 przeprowadzenie w Palestynie desantu wojskowego, w którym wzięłyby udział tysiące dobrze wyszkolonych żołnierzy. Póki co koncentrował się na doskonaleniu umiejętności o charakterze terrorystycznym - tego bojowcy uczyli się w Polsce.



Palestyński komendant wspomnianego kursu Mordechaj Sterlic wspomina, że część szkolenia obejmowała działalność dywersyjną, konspirację, łączność itp. Te nauki posłużyły potem do organizowania akcji terrorystycznych skierowanych przede wszystkim przeciwko brytyjskiej administracji, ograniczającej napływ Żydów do Palestyny. W 1937 roku w Warszawie gościł Abraham Sztern, sekretarz komendy Irgunu, żydowskiego Narodowego Związku Wojskowego. Strona polska i żydowska ustaliły wtedy, że nasz kraj w niedługim czasie dostarczy syjonistom-rewizjonistom 20 tys. karabinów i 20 mln pocisków.



Wybuch wojny pokrzyżował ambitne plany syjonistów-rewizjonistów. Bojowcy, którzy nie zdążyli jeszcze wyjechać do Palestyny, znaleźli się w tragicznej sytuacji. Teraz, zamknięci w gettach, zostali wraz ze swym narodem skazani na zagładę. Nie dziwi zatem, że pierwsze próby założenia organizacji konspiracyjnej wśród Żydów wyszły właśnie z tego środowiska. W okupowanej Polsce przyszło im walczyć już nie o własne państwo, ale o życie i honor. W grudniu 1939 roku w Warszawie powstały pierwociny organizacji, która jako Żydowski Związek Wojskowy była najlepiej przeszkoloną i wyposażoną w broń komórką żydowskiego oporu w stolicy. Jej trzon stanowili Żydzi, oficerowie Wojska Polskiego od początku współpracujący z konspiracją polską. Po utworzeniu i zamknięciu przez Niemców getta w Warszawie ŻZW utrzymywał liczne związki ze stroną aryjską, zbroił żołnierzy, dysponował też tunelem prowadzącym pod murem na stronę polską. Tą drogą sprowadzano broń, umożliwiono także ucieczkę z getta wielu osobom. Według szacunków Mariana Apfelbauma, autora jedynej jak dotąd w całości poświęconej żołnierzom ŻZW książki pt. "Dwa sztandary", organizacja w 1942 roku liczyła ok. 300 dobrze uzbrojonych i przeszkolonych żołnierzy podzielonych na trzy kompanie. Na czele ŻZW stali major Apfelbaum, Paweł Frenkiel i Leon Rodal.



Mimo niezłego, jak na warunki getta, przygotowania i organizacji, ŻZW nie podjął prób walki z okupantem podczas "wielkiego wysiedlenia" od lipca do września 1942 roku, kiedy Niemcy wywieźli do Treblinki i zagazowali 300 tys. warszawskich Żydów. Tę bierność trudno dziś wytłumaczyć. Trzeba postarać się zrozumieć skomplikowaną i tragiczną sytuację Żydów zamkniętych w getcie. Według Apfelbauma ŻZW znalazł się w potrzasku. Z jednej strony - istniał i działał wśród ludności żydowskiej, której pasywność wynikała z niedożywienia, hitlerowskich manipulacji i wpływu środowisk religijnych zdecydowanie przeciwnych oporowi. Z drugiej - nie cieszył się sympatią wpływowego Bundu, czyli żydowskiej partii socjalistycznej. Przez syjonistyczne ruchy lewicowe był wręcz znienawidzony. W dodatku był zależny od polskiego ruchu oporu.



Podczas pamiętnych dni kwietniowego powstania w getcie warszawskim w 1943 roku główną fortecą Żydowskiego Związku Wojskowego stał się plac Muranowski, o który żydowscy żołnierze toczyli zaciętą, kilkudniową walkę. Na jednej z kamienic wywiesili dwie flagi: biało-błękitną i biało-czerwoną na znak braterstwa broni dwóch walczących z Niemcami narodów, co prasa podziemna i londyńska szeroko komentowały. Dowodzący zagładą getta Stroop zareagował na to histerycznie: "Na jednym z budynków wywieszono flagi żydowską i polską jako wezwanie do walki przeciwko nam. Sprawa flag miała doniosłe znaczenie polityczne i moralne. (...) Sztandary i kolory narodowe są takim samym instrumentem walki jak szybkostrzelne działo, jak tysiąc takich dział". Jednocześnie w innych częściach getta walczyli żołnierze Żydowskiej Organizacji Bojowej (utworzonej w grudniu 1942), z którymi nie udało się zawrzeć porozumienia o wspólnej walce - w większości przywódcy ŻOB-u mieli korzenie lewicowe. Traktowali więc żołnierzy ŻZW z nieufnością jako militarystów, a nawet "faszystów" - w najlepszym razie prawicowców, więc reakcjonistów. To tragiczne niezrozumienie pomiędzy Żydami sprawiło, że po wojnie o Żydowskim Związku Wojskowym przez lata mówiono niewiele i niechętnie, a materiały archiwalne na jego temat - być może zachowane w Izraelu - nie zostały jeszcze do końca przebadane.



Umocniony bunkrami rejon placu Muranowskiego był broniony także przez polskie posiłki, które podkopem pod ulicą Muranowską nadeszły ze strony aryjskiej. Pisał o tym m.in. Józef Korboński: "Następnego dnia Iwański [Henryk Iwański, "Bystry" - przyp. W. Ch.] wraz z 18 swoimi ludźmi (wśród których był jego brat Wacław i dwaj synowie, Roman i Zbigniew) przedostali się na teren getta tunelem wykopanym w piwnicy domu przy ul. Muranowskiej 6, po drugiej stronie i poza murem getta, który w tym miejscu przebiegał przez środek ulicy Muranowskiej. Przynieśli oni broń, amunicję i żywność dla ludzi Apfelbauma, a widząc krańcowe wyczerpanie żołnierzy żydowskich, zastąpili ich na pozycjach między ruinami placu Muranowskiego a ulicą Nalewki, odpierając powtarzające się ataki Niemców. Ten sam tunel wykorzystano do ewakuacji rannych Żydów na stronę aryjską. Później brat Iwańskiego i jego dwaj synowie zginęli w walce, a on sam został ciężko ranny. Po upadku powstania ludzie Iwańskiego wynieśli swego rannego dowódcę przez tunel, wyprowadzając również 34 żydowskich bojowników z pełnym uzbrojeniem".



Plac Muranowski został po kilku dniach zdobyty przez Niemców, większość żołnierzy Żydowskiego Związku Wojskowego poległa, niedobitki przeszły na aryjską stronę. Ci z syjonistów-rewizjonistów, którym udało się przeżyć Holokaust, starali się wszelkimi sposobami przedostać do Palestyny. Niedobitki w Polsce wyłapywało UB (za przerzut ludzi na Zachód), a po cofnięciu przez Stalina poparcia dla powstałego w 1948 roku Izraela stali się po prostu wrogami ludu.



Co w tym czasie robili bojownicy, którym udało się uciec z Polski? W latach 40. liczne organizacje prowadziły działania wspierające żydowskie osadnictwo. W 1941 roku utworzono nielegalne oddziały szturmowe, które po II wojnie walczyły przeciw armii i policji brytyjskiej w Palestynie.



Także Żydzi, którzy do Palestyny nadciągnęli wraz z II Korpusem gen. Andersa zasilili szeregi żydowskich grup podziemnych. Dezercje Żydów z polskich szeregów, zgodnie z tajnym zaleceniem gen. Andersa, nie były przez nasze władze wojskowe karane, choć Brytyjczycy starali się nakłonić Polaków do wyłapywania zbiegłych z wojska.



Po zakończeniu wojny i pokonaniu trudności czynionych przez władze brytyjskie dotarli do Palestyny także ci, którzy ocaleli z Holokaustu. Mężczyźni zasilili Haganę (organizację samoobrony, późniejszą Armię Obrony Izraela). Incydenty zbrojne, akcje terrorystyczne Irgunu i walki między Żydami i Arabami nasilały się.



Jednym z najbardziej spektakularnych ataków terrorystycznych Irgunu wymierzonych w Brytyjczyków było wysadzenie w powietrze głównej kwatery ich dowództwa - Hotelu Dawida w Jerozolimie. W akcji przeprowadzonej  22 czerwca 1946 roku zginęło 91 osób (w tym 15 Żydów), 45 zostało rannych. Menachem Begin, dowódca Irgunu, twierdził, że przed atakiem wykonano ostrzegawcze telefony. Nie jest to jednak do końca pewne - jedynym ujawnionym świadectwem brytyjskim to potwierdzającym jest relacja oficera, który tuż przed akcją słyszał, jak jego koledzy żartowali w hotelowym barze, że zaraz zaatakują ich syjoniści.


Po proklamowaniu państwa Izrael w maju 1948 roku działalność Irgunu i innych paramilitarnych grup żydowskich stała się dla władz izraelskich uciążliwa. Syjoniści-rewizjoniści dążyli do zbrojnej rozprawy ze wszystkimi wrogami Izraela, nie bacząc na wewnętrzny układ sił politycznych.



Na tym tle rychło doszło do konfliktu między Beginem a Dawidem Ben Gurionem, premierem nowego państwa. W czerwcu 1948 rewizjoniści zorganizowali wielki transport broni i amunicji na statku "Altalena". Na osobisty rozkaz Ben Guriona zatopiono go ogniem artyleryjskim nieopodal Tel Awiwu. Rząd izraelski uznał działania rewizjonistów za budowę własnej armii, co mogło doprowadzić do wybuchu bratobójczych walk.



Z czasem siła podziałów zaczęła maleć. Dawni liderzy i członkowie Irgunu na stałe wpisali się w życie polityczne Izraela. Odyseja rozpoczęta w lasach Drugiej Rzeczpospolitej dobiegła końca w dyplomatycznych gabinetach nowego państwa. Zarówno Begin, jak i inny syjonista-rewizjonista Icchak Szamir piastowali urząd premiera, a ich partia - uformowana ostatecznie jako koalicja Likud - stała się w Izraelu ostoją sił prawicowych, dążących do twardej konfrontacji ze światem arabskim.



Wojciech Chmielewski

Źródło http://www.insomnia.pl/Powstanie_Państwa_Izrael-t193155.html

mkarwan napisał:

W II RP przygotowywali się do walki w powstanie Izraela

Polsce wolno było powstać a Izraelowi nie?


--
"Tylko owce potrzebują Pasterza"

Użytkownik "Grzegorz Z." <jacksparrow@noname.com> napisał w wiadomości news:1fkoiwpuzi0jg$.18wrfpj3c8otl$.dlg40tude.net...

mkarwan napisał:

W II RP przygotowywali się do walki w powstanie Izraela

Polsce wolno było powstać a Izraelowi nie?


--

Między Dinozaurusem a prawdą to lepiej dla nas, że tam postał Izrael niż tu Judeopolonia.......



sofu