Marta Gajęcka, wiceprezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego, tłumaczy w rozmowie z Jakubem Kuraszem, dlaczego zdecydowała się złożyć rezygnację przed upływem swojej kadencji

W œrodę oficjalnie przestaje Pani być wiceprezesem Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Dlaczego?

Dlatego, że nie otrzymałam wsparcia ze strony przedstawiciela polskiego rzšdu – ministra finansów Jacka Rostowskiego.

O co chodzi?

Wcišż trudno mi to zrozumieć. Minister Rostowski nie tylko nie bronił ważnego dla kraju stanowiska, ale właœciwie oddał je z rozmachem Słoweńcom przed upływem szeœcioletniej kadencji, tym samym powodujšc, że Polska w najlepszym układzie dopiero za 15 lat będzie mogła wystawić kandydata na wiceprezesa EBI. Wystarczyłoby tylko trochę dyplomacji, by uniknšć takiej sytuacji.

http://www.rp.pl/artykul/9211,522884_Rostowski_okazal_sie_ignorantem.html

Zacznijmy od poczštku. Jakie jest znaczenie EBI i Pani roli jako wiceprezesa tej instytucji?

EBI to czołowa instytucja finansujšca inwestycje w państwach Unii Europejskiej. Jest dziesięć razy większa od Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, i znacznie większa także od Banku Œwiatowego. Dysponuje najtańszym pienišdzem na rynku. Szczególnie w momencie kryzysu EBI stał się kluczowš instytucjš ratujšcš europejskš gospodarkę. Było bowiem niewiele banków, które mogłyby wykładać setki milionów czy miliardy euro na jeden projekt. Udało mi się pozyskać finansowanie dla polskich autostrad i wielu projektów w energetyce. Pożyczamy także pienišdze na polski wkład we współfinansowanie inwestycji, na które Polska otrzymuje pienišdze z Brukseli. Właœnie zdšżyłam jeszcze zatwierdzić wniosek na 2 mld euro na wkład własny do projektów unijnych. W cišgu trzech ostatnich lat udało mi się zwiększyć zaangażowanie EBI w Polsce od 1 mld euro w sierpniu 2007 r., kiedy przyszłam do banku, do 7 mld euro w 2009 r.

Co to znaczy najtańszy pienišdz na rynku?

Przykładowo – jeœli te 7 mld euro porówna się z emisjš obligacji skarbowych, które emituje Ministerstwo Finansów, lub z alternatywnymi Ÿródłami finansowania bankowego, to jest to oszczędnoœć rzędu ok. 2 mld zł. Mówimy więc o gigantycznych korzyœciach plus do tego jeszcze EBI zawsze współfinansuje wyłšcznie inwestycje prorozwojowe i kredyt ten podlega kontroli. Nie ma możliwoœci, by pożyczajšc z EBI, wpaœć w pętlę zadłużenia, albowiem zyski z inwestycji zawsze przewyższajš koszty i pozwalajš na bezpiecznš spłatę kredytu. Nie ma także możliwoœci, by EBI dał pienišdze na drogi, a te nie powstały. Inwestycje sš skrupulatnie kontrolowane pod kštem zysków, jakie będš przynosić, i od postępów w ich realizacji uzależnione jest wypłacanie kolejnych transz pieniędzy. Ta kontrola jest realna, a więc dla inwestorów to nie tylko tani, ale także bezpieczny pienišdz.

To czego nie dopilnowano w Pani przypadku?

Wszystkim państwom w Unii zależy na tym, by mieć wpływy w tej instytucji. Francja, Włochy, W. Brytania i Niemcy, jako najwięksi udziałowcy, majš stałe prawo do wystawiania kandydatów do zarzšdu. Pozostałe państwa UE sš podzielone w konstytuanty. W ich ramach ustala się kandydatów na wiceprezesa. Polska znalazła się w konstytuancie z Węgrami, Czechami, Słowacjš, Słoweniš, Bułgariš, Cyprem i Maltš. I w tej konstytuancie takiej umowy formalnej o przekazaniu miejsca w zarzšdzie zabrakło. Słoweńcy przedłożyli jednak dokument podpisany wyłšcznie przez ich ministra finansów, na mocy którego Polska i kraje znajdujšce się w naszej konstytuancie niezależnie od liczby udziałów majš prawo do tego, by mieć wiceprezesa tylko przez trzy lata, a nie przez szeœć, jak ma do tego prawo kilka krajów starej Unii. Trzeba pamiętać, że każdy wiceprezes niezależnie od konstytuanty zgodnie ze statutem EBI jest mianowany na szeœć lat, dlatego formalnie moja kadencja powinna kończyć się w sierpniu 2013 r.

Czy posšdza Pani Słoweńców o mistyfikację, której uległ Rostowski?

Trudno byłoby mi to nazwać tak mocnym słowem. Ale przeœledŸmy fakty. Kwit Słoweńców został, zgodnie z widniejšcymi na nim zapisami, sporzšdzony w Brukseli 7.11. 2006 r., wtedy ministrem finansów była Zyta Gilowska. Tego dnia nie było jej w Brukseli, byłam ja. Nie było żadnego spotkania, negocjacji, rozmów o kadencyjnoœci wiceprezesa EBI. Na tym dokumencie widnieje zresztš wyłšcznie podpis ministra Słowenii, nie ma żadnych podpisów przedstawicieli naszej grupy.

Ale jak pokazuje fakt złożenia przez Paniš rezygnacji, minister Rostowski bardziej wierzy Słoweńcom niż Pani…

Tak z tego wynika. Przesłał list wspierajšcy kandydata Słowenii. Trzeba pamiętać o tym, że Polska jest prawie dziesięciokrotnie większym udziałowcem w banku niż Słowenia i największym udziałowcem w konstytuancie. I powinien być zwišzek przyczynowo-skutkowy między iloœciš udziałów, ludnoœciš, a długoœciš mandatu. Tak jak jak ma to miejsce w pozostałych konstytuantach. Sš także kraje o udziałach zbliżonych do udziałów Słowenii, które jako zbyt mali akcjonariusze sš pozbawieni możliwoœci obejmowania funkcji wiceprezesa. Dochodzimy do tego, że mamy tak absurdalnš sytuację, że Polska ma krótszy mandat niż takie kraje jak chociażby Grecja czy Portugalia, znajdujšce się w innych konstytuantach, które majš mniej udziałów niż Polska. Sprawa jest niezwykle poważna, dlatego, że ja, żeby złożyć rezygnację przed upływem mandatu, muszę mieć jakšœ podstawę formalnš. Czyli de facto powinnam mieć takš umowę, która spełnia wszystkie wymogi formalne do których bez wštpienia należš podpisy osób, które w imieniu danego kraju umowę zawierajš Ponadto pamiętajmy, że umowy w pozostałych konstytuantach nawet te spełniajšce wszystkie wymogi formalne bywały przedmiotem renegocjacji. Nie dalej jak dwa miesišce temu takie renegocjacje miały miejsce między Hiszpaniš i Portugališ. Minister Rostowski zachowuje się więc bardzo dziwnie albowiem powinno mu zależeć na tym aby została sporzšdzona umowa jak najkorzystniejsza dla Polski.

Czy spotkała się Pani z ministrem, by te wštpliwoœci wytłumaczyć?

Mimo moich wielokrotnych prób w cišgu trzech lat minister Rostowski tylko raz znalazł dla mnie czas, i to niedawno.

I co?

Okazał się wyjštkowym arogantem i zarazem ignorantem.

Co ma Pani na myœli?

Sposób bycia i wiedzę. O sposobie bycia wolę nie wspominać, ale co do wiedzy, minister Rostowski, członek Rady Gubernatorów EBI, zadawał mi wiele pytań o funkcjonowaniu EBI, które œwiadczyły o tym, że naprawdę nie ma pojęcia, o czym mówi. Krok po kroku tłumaczyłam funkcjonowanie banku. Tymczasem tak podstawowe informacje można znaleŸć na stronie internetowej banku. Zachowywał się tak, jakby niedowierzał, że wiceprezes EBI podejmuje bardzo ważne decyzje. Zadał mi też pytanie o zakres moich kompetencji. Summa summarum minister poparł kandydata Słowenii. Nie mogę swojej wiarygodnoœci wystawiać na szwank i w takiej sytuacji złożyłam rezygnację.

A może popadła Pani z ministrem w konflikt personalny?

Nawet nie miałabym szansy,bo przez trzy lata, jak mówiłam unikał jak mógł spotkania ze mnš.

Była Pani wiceministrem finansów, kiedy resortem kierowała Zyta Gilowska…

Nie jestem w stanie znaleŸć żadnego innego wytłumaczenia, dlaczego minister Rostowski mnie nie poparł. Natomiast EBI przyznał mi dożywotnio tytuł Honorowego Wiceprezesa za wkład w zaangażowanie Banku w Europie Œrodkowo-Wschodniej. To pokazuje jakby zderzenie tych dwóch rzeczywistoœci. Zwłaszcza że EBI odegrał kluczowš rolę we wspieraniu polskiej gospodarki w okresie kryzysu. To między innymi dzięki tym pienišdzom udało się stworzyć wiele miejsc pracy i utrzymać wzrost gospodarczy w najtrudniejszym momencie na rynkach finansowych.

Twierdzi Pani, że Polska na własne życzenie oddała kluczowe stanowisko w instytucji międzynarodowej?

Tak i to na co najmniej piętnaœcie lat. Stanowisko wiceprezesa EBI jest porównywalne do stanowiska komisarza europejskiego. To jest tak jakby premier Donald Tusk przestał popierać komisarza Janusza Lewandowskiego zmuszajšc go tym samym do rezygnacji. Myœlę, że wszyscy w Brukseli byliby zaskoczeni, tym, ze premier Donald Tusk nie zabiega o interesy Polski.

Jest Pani zawiedziona…

To nie chodzi o mnie, tylko o Polskę. EBI współfinansuje duże projekty energetyczne w Europie. Byłam przeciwna współfinansowaniu przez bank Nord Streamu. Moje wštpliwoœci budziła także inna gazowa inwestycja – South Stream. Mój słoweński następca nie musi myœleć tak jak ja, bo Słowenia będzie uczestniczyła w budowie South Streamu. Dla Europy lepszy jest projekt Nabucco którego współfinansowanie ja popieram, a który jest konkurencyjny dla South Streamu. Te projekty dzielš Europę. Sposób ich finansowania przesšdzi o cenach gazu i układzie sił na rynku energetycznym. Szkoda, że tylko mi zależało na tym, żeby zachować wpływ na tak kluczowe decyzje. Ponadto moim zdaniem jest tak, że istnieje zwišzek przyczynowo- skutkowy między posiadaniem przedstawiciela w zarzšdzie, a wielkoœciš zaangażowania EBI w danym kraju.




CV

    Marta Gajęcka – absolwentka socjologii na UW i międzynarodowych stosunków gospodarczych na SGH. Pracowała w Ministerstwie Finansów (była m.in. wiceministrem), w OECD w Paryżu oraz polskim przedstawicielstwie przy Unii Europejskiej w Brukseli.

W dniu 2010-08-16 11:01, TeleTubisie pisze:

O co chodzi?

Wciąż trudno mi to zrozumieć. Minister Rostowski nie tylko nie bronił
ważnego dla kraju stanowiska, ale właściwie oddał je z rozmachem
Słoweńcom przed upływem sześcioletniej kadencji, tym samym powodując, że
Polska w najlepszym układzie dopiero za 15 lat będzie mogła wystawić
kandydata na wiceprezesa EBI. Wystarczyłoby tylko trochę dyplomacji, by
uniknąć takiej sytuacji.

Nie od dziś wiadomo, że Jan Vincent bez Pesel rozwala polskie finanse.

Wysługuje się wszystkim wokoło, ale nie służy Polakom.