# - Sprzątaczka zobaczyła, że Stalin, metr na 70 cm, wisi na ścianie  przypięty do deski, a pod nim ktoś napisał: sto kilo podnosi jak piórko. I  poleciała z donosem, że towarzysz Stalin został znieważony - z grafikiem,  Andrzejem Heidrichem rozmawia Teresa Torańska
Aresztowano mojego ojca.

  3 marca 1950 roku wyszedł rano do pracy i zniknął. W Towarzystwie  Naukowym Organizacji i Kierownictwa, gdzie był dyrektorem, powiedziano, że  nie dotarł. Może wypadek? Irena, żona ojca, dzwoniła na pogotowie  ratunkowe, szukaliśmy go po szpitalach. Przepadł.

  Po dwóch-trzech tygodniach walenie do drzwi. Urząd Bezpieczeństwa,  rewizja. Ojca aresztowano pod domem, czekali na niego, wsadzili w samochód  i zawieźli na Koszykową. Mieściło się tam Ministerstwo Bezpieczeństwa  Publicznego, a w piwnicach był areszt.
Za co?

  - Nie wiedzieliśmy.
Czego szukali?

  - Nie wiem. Przeglądali każdy papierek. Wychodząc, jeden z nich popatrzył  na mnie, wyciągnął szufladkę z szafki w przedpokoju i: co to jest? -  zapytał. Pokazał mi nabój od rewolweru. Nie wiem - odpowiedziałem. U nas  nie było żadnej amunicji. Zawinął w papierek i kazał mi napisać, że nie  wiem, skąd się ten nabój wziął.

Skąd?

  - Podrzucił. To były ich metody. Sprowokować, uwikłać, oszustwem i  podstępem zdobyć dowody przestępstwa, jakie wcześniej wymyślili.
Pozwolili nam być na procesie. Dowiedzieliśmy się, że ojciec "usiłował  przemocą zmienić ludowo-demokratyczny ustrój Państwa Polskiego  uczestnicząc w działaniach przestępczego związku >>Delegatury<<"..
Ojca wypytywano w śledztwie o Mieczysława Lesza, wtedy generalnego  dyrektora Centralnego Zarządu Przemysłu Metalowego, później ministra.

  - Ściągnął ojca z Poznania. Mieszkaliśmy nawet u niego kilka miesięcy,  czekając na mieszkanie na Asfaltowej. Nic więcej nie wiem.

  Prokurator Henryk Ligięza, w randze podpułkownika, zażądał kary śmierci.  Ojca broniła pani mecenas Halina Więckowska. Mówiła, że ojciec po wojnie  od razu włączył się w odbudowę kraju. Jako dyrektor administracyjny  organizował rozruch zakładów Cegielskiego w Poznaniu, od 1946 roku  pracował w centralnych urzędach w Warszawie.

  Powojenne zaangażowanie - orzekł sąd - było kamuflażem, żeby przykryć  jego niecne zamiary.

  Ojciec dostał siedem lat i przepadek mienia. Wychodzimy, Irena, żona  ojca, płacze. Pani mecenas jest zaskoczona. Proszę pani - mówi - to  przecież jest bardzo dobry wyrok, prokurator chciał kary śmierci.
A ojciec?

  - Chwała Bogu, tylko cztery lata.

  Chyba po roku kazano nam opuścić mieszkanie, zabrano meble. Do naszego  mieszkania przyszedł pan Zając z Urzędu Bezpieczeństwa.

Edward?

  - Młody człowiek. Kilka lat starszy ode mnie. Był ze dwa-trzy razy  obejrzeć przydzielone mu nasze mieszkanie. A potem się wprowadził.

  Dziadka - choć miał już ponad 80 lat - wyrzucił, Irenę z Aliną wyrzucił,  a nam z żoną - właśnie się ożeniłem - pozwolił zostać do końca wakacji w  jednym pokoju. Widocznie miał taki gest. We wrześniu - powiedział - proszę  się wynosić.

Dokąd?

  - Zaproponowali nam izbę w budzie na Jelonkach, bez wody i kanalizacji.  To ja dziękuję. Przytuliliśmy się do dalekiej rodziny.

A na studiach w ASP uczył się pan, czym jest demokracja ludowa.

  - Był marksizm-leninizm. Przez cztery semestry.
To czym jest dyktatura proletariatu?

  - Oooo! Za trudne. Kuło się to na egzamin i szybko starało zapomnieć.

Socjalizm?

  - To wiem. Dobro człowieka.
A komunizm?

  - Wyższy stopień socjalizmu (śmiech), czyli jeszcze większe dobro  człowieka.
Jeździłem do Wronek. Ojca z Rakowieckiej przewieźli do więzienia do Wronek.

  Najpierw jechało się do Poznania, chyba z siedem godzin. W Poznaniu  przesiadało się do lokalnego pociągu, był zatłoczony. A we Wronkach ze 40  osób wyskakiwało i biegiem do więzienia. Przed bramą ustawiała się  kolejka. Podchodziłem do okienka, otwierało się, mówiłem nazwisko więźnia,  padało często: widzenia nie ma, i ciach! Okienko z hukiem się zamykało i  znowu kilkanaście godzin trzeba było wracać do Warszawy.

  A jeśli na widzenie pozwolono, to wchodziło się do dziwnego pomieszczenia  pod schodami i czekało. Nadsłuchując, kiedy na schodach zacznie się  stuk-stuk-stuk, łomot drewnianych chodaków więźniów.

  Odwiedzających wprowadzano do sali, może 30-metrowej. Przecinał ją  korytarzyk ogrodzony z dwóch stron siatką, gdzie przechadzał się strażnik.  Stawaliśmy po jednej stronie siatki, więźniów wpędzali na drugą stronę. I  zaczynał się wrzask, bo wszyscy naraz chcieli coś sobie powiedzieć..

Widzenia trwały dziesięć albo piętnaście minut.

  - Można było tylko sprawdzić, czy więzień żyje.

Pan żył w dwóch światach.

  - Tak. Młodzież chodzi ze sztandarami na jakieś zebrania, jest euforia, a  dla mnie to obce, stoję z boku. A jednocześnie - muszę się przyznać -  chciałbym w czymś uczestniczyć, do czegoś należeć. Czy zawsze muszę być  zepchnięty na bok.

  Wie pani, dlaczego tak dobrze czułem się w Czytelniku? I uznałem, że to  jest moje miejsce? Bo trafiłem na pracownię, która w tamtych strasznych  czasach dla nas wszystkich była azylem. Nie mówiliśmy za dużo, niewiele o  sobie wiedzieliśmy, a mieliśmy do siebie zaufanie.

  Samuel zapytał mnie: a masz jakichś kolegów? Mam. Jasia Młodożeńca i  Jurka Jaworowskiego.

  To już było za prezesa Stefczyka. Znanego jako Władysław Kopaliński.

Około 1953-54 roku.

  - Jurek przyjechał z łagru, miał powybijane palce, grube kciuki. Potem  opowiedział, ale też bardzo niechętnie, że rąbał lasy.
Dla mnie zaczęła się pod koniec 1954 roku, kiedy ojca przewieźli na  "Gęsiówkę" do Warszawy. Dostaliśmy pierwsze widzenie bez siatki. Potem  naszą Kasię pozwolono nam z żoną przynieść, żeby ją ojcu pokazać. Miała  kilka miesięcy. A jeszcze potem wszystko było naraz. Wypuszczono ojca. I  szybko potem umarł dziadek, w lutym 1956, miał 86 lat. Dostałem telefon od  gen. Rómmla. Ma pan mundur dziadka? - zapytał. Oczywiście, dziadka  ubierzemy w mundur i czapkę położymy na wieku trumny. Trzeba - powiedział  - załatwić kompanię honorową. No, nie wiem - mówię - czy się uda. Ja to  załatwię - zapewnił. To proszę bardzo.

  W dzień pogrzebu dzwoni. Nie zgodzili się.

Kto?

  - Rokossowski. I odbył się normalny pogrzeb. Dziadka pochowaliśmy obok  córek i żony na Wojskowych Powązkach. #
Ze strony:
http://tiny.pl/h1swg

--
stevep
Używam klienta poczty Opera Mail: http://www.opera.com/mail/