Niemiecki wywiad sugeruje: To nie był zwykły wypadek

- Zdecydowana większość ludzi zna tylko wersję rosyjską z raportu Anodiny.
Mam jednak wrażenie (a także nadzieję), że to się zmienia po tym, co w
ostatnich latach robili Rosjanie i Putin jako prezydent - kometuje Juergen
Roth, niemiecki publicysta i dziennikarz śledczy.

"Super Express": - Jak pan, niemiecki dziennikarz, pamięta poranek 10
kwietnia 2010 roku?

Juergen Roth: - Ta tragedia była w Europie bardzo szeroko komentowana, była
przecież wyjątkowym wydarzeniem w historii Europy. Śmierć głowy państwa,
wielu ministrów, parlamentarzystów, wojskowych. Pojawiały się w tamtym
czasie różne sprzeczne opinie, także wygłaszane przez polityków, czy był to
zamach, czy tragiczny wypadek.

- W Niemczech słynie pan z tekstów na temat przestępczości zorganizowanej,
terroryzmu, powiązań finansowych polityków. Dlaczego Smoleńsk?

- W tamtym czasie zacząłem swoje śledztwo dziennikarskie nie z myślą o
książce, ale po prostu z chęci wyjaśnienia i wytłumaczenia niemieckim
czytelnikom, co się stało 10 kwietnia 2010. Nie było w tym śladu
doszukiwania się czegokolwiek poza katastrofą, obiektywnie sprawdzałem
różne tropy, różne punkty widzenia. Podejrzeń nabrałem dopiero po
zaskakująco szybkim i zdumiewająco "rozwiewającym wątpliwości" raporcie
Rosjan ogłoszonym przez panią Anodinę, w którym winni byli wyłącznie
Polacy.

- A jak stwierdził później prezydent Putin przy okazji zamachu na
malezyjski samolot w Donbasie, "za tragedię odpowiada państwo, na terenie
którego do tragedii doszło"?

- To jest typowe dla Putina, część tej książki pokazuje zresztą tragedię
smoleńską w kontekście międzynarodowym oraz "polityki kłamstw" Putina, jego
związków z organizacjami przestępczymi, a także metod, którymi doszedł do
władzy, kieruje państwem i działa na Ukrainie, bądź przy okazji zamachów.

- Ogłosił pan, że jest w posiadaniu dokumentów niemieckiego wywiadu
mówiących o dowodach na użycie materiałów wybuchowych w samolocie w
Smoleńsku?

- Tak, w raporcie Bundesnachrichtendienst (BND - Federalna Służba
Wywiadowcza - przyp. red.) są komentarze i uwagi, że tragedia 10 kwietnia
2010 roku nie była zwykłym wypadkiem i że w użyciu były materiały
wybuchowe. To bardzo szczegółowy i długi raport oparty na różnych źródłach,
ale nie mogę o nim teraz otwarcie rozmawiać.

- Jak zachodnia opinia publiczna odbiera tragedię smoleńską?

- Zdecydowana większość ludzi zna tylko wersję rosyjską z raportu Anodiny.
Mam jednak wrażenie (a także nadzieję), że to się zmienia po tym, co w
ostatnich latach robili Rosjanie i Putin jako prezydent. Mam nadzieję, że
do zmiany tych opinii przyczyni się też moja książka, która ukaże się 7
kwietnia w Niemczech, a w maju w Polsce. Dziś mamy właściwie nową zimną
wojnę, ale w 2010 roku Putin w krajach zachodnich był jednak niemal
powszechnie prezentowany jako polityk odpowiedzialny, któremu można
wierzyć, że chce zmienić Rosję na lepsze.

- W sprawie rosyjskiego i polskiego śledztwa wokół katastrofy smoleńskiej
najbardziej szokują mnie różnice między tymi dochodzeniami a tym, co robią
Holendrzy w sprawie zestrzelonego niedawno samolotu malezyjskich linii
lotniczych z ich obywatelami. Delikatnie mówiąc, nasze śledztwo jest
ociężałe.

- Nie ma porównania. W przypadku samolotu lecącego z Amsterdamu mamy
przecież międzynarodowe śledztwo z udziałem wielu państw Unii Europejskiej.
Wspierane dodatkowo przez władze Malezji, Australii i Nowej Zelandii.
Naprawdę starają się znaleźć wyjaśnienie wszystkiego, co się stało, a wina
Rosjan jest tu bardziej czytelna.

- Nasi się nie starają?

- Waszym śledczym "pomagają" Rosjanie, którzy nawet w przypadku tragedii z
udziałem ich obywateli niemal za każdym razem zaciemniają obraz, tuszują
prawdziwe powody, utajniają dokumenty. Nigdy nie idzie to normalną drogą
jak w przypadku normalnego śledztwa.

- Podkreśla pan, że międzynarodowe śledztwo tu pomaga...

- I z dużym zdumieniem, zajmując się tragedią smoleńską, usłyszałem, że
premier Donald Tusk głośno podkreślał, że "międzynarodowe śledztwo jest
niemożliwe". Ciekaw jestem, czy po ogłoszeniu jak najbardziej
międzynarodowego śledztwa w sprawie samolotu zestrzelonego nad Donieckiem
przyznał, że jest jednak możliwe?

- Muszę przyznać, że trochę to żenujące, ale przemilczał tę sprawę.
Niektórzy politycy przebąkiwali, że "musimy ufać polskiemu państwu".

- Premier Tusk w jasny sposób chciał też zbliżenia z Putinem i to zapewne
mu przeszkadzało. Premier Holandii przeciwnie. Głośno podkreślał wagę
śledztwa międzynarodowego w takiej sprawie. Dziwię się też największym
polskim mediom, że nie porównywały tych sytuacji i przemilczały to, że
jednak śledztwo międzynarodowe nie tylko było możliwe, ale bardzo pomogło.

- Dlaczego pańskim zdaniem tak się stało?

- Obserwuję sytuację mediów i mam wrażenie, że w Polsce środowisko
dziennikarskie za bardzo przypomina polityków. Jedni są zbyt pobłażliwi
wobec rządu, inni wobec opozycji. Nie ma silnego związku dziennikarzy,
który reprezentowałby całą grupę o różnych poglądach, tak jak w Niemczech i
wielu innych krajach UE. Tę słabość polskich mediów widać choćby w
przypadku dziennikarstwa śledczego.

- Po czym?

- Dziennikarze śledczy z całego świata pozostają w sieciach wzajemnych
kontaktów, w grupach. Spotykam w nich wielu dziennikarzy z Europy
Zachodniej, także ze Wschodniej. Nigdy nie spotkałem jednak kogoś z Polski.
To zły sygnał. Spodziewam się zatem, że wielu dziennikarzy jakoś
uzależnionych od rządu bądź kibicujących mu tak, jak kibicuje się
sportowcom, zaatakuje mnie, nawet nie czytając książki. Choć zaczynałem
prace nad nią, nie przesądzając o tym, jaka jest prawda.

- Może ich pan przekona?

- Może? Nie mam nic wspólnego ani z polskimi władzami, ani z opozycją.
Pokażę fakty, pokażę sprzeczności, porównania. Czytelnicy i politycy w
Polsce będą mogli sobie wyrobić własną opinię. Muszę przyznać, że ci,
którzy poznali ją przed drukiem, przyznawali, że tragedia smoleńska nie
mogła być "normalnym wypadkiem lotniczym". Wielu zmieniło zdanie. Zbyt
wiele spraw, które przytaczam w oczywisty sposób, świadczy, że to nie mógł
być tylko wypadek.