PodwĂłjna gra Kremla


Prof. Nikita Pietrow, wiceprzewodniczący stowarzyszenia Memoriał tłum. Ewa Rzeczycka-Surma



70 lat temu świat poznał prawdę o strasznej tragedii w Katyniu. Władze
stalinowskie natychmiast zaczęły negować swoją winę. Dopiero w 1990 roku za
czasów Michaiła Gorbaczowa oficjalnie przyznano, że egzekucje były
przeprowadzane w 1940 r. przez organy NKWD.

Wszczęto śledztwo, które trwało 14 lat. I oto 21 września 2004 r. Naczelna
Prokuratura Wojskowa Rosji wydała postanowienie o umorzeniu śledztwa w
sprawie katyńskiej z powodu śmierci winnych. I co dziwne, krąg oskarżonych
nie zawierał ani nazwiska Stalina, ani innych członków Biura Politycznego
WKP(b), którzy podpisali znaną uchwałę z 5 marca 1940 r. o rozstrzelaniu
Polaków, ale ograniczył się zaledwie do kilku wysoko postawionych
współpracowników NKWD. Przy czym ich wina została zakwalifikowana zaledwie
jako „przekroczenie władzy”, które miało ciężkie następstwa.

Jeszcze gorsze było to, że społeczeństwo zostało poinformowane o umorzeniu
śledztwa z dużym opóźnieniem – dopiero w marcu 2005 roku. Przy tym, wbrew
rosyjskiemu ustawodawstwu, ogłoszono, że postanowienie, w którym były
zawarte główne konkluzje, jest tajne i nie może zostać upublicznione. W ten
sposób Naczelna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej w istocie stanęła
w szeregu tych, którzy ukrywają stalinowskie zbrodnie.

Parodia śledztwa

Stanowisko przemilczania i ukrywania wyników śledztwa sprawy katyńskiej pod
pozorem tajemnicy państwowej stanowi naruszenie obowiązującego rosyjskiego
ustawodawstwa. W artykule 7 federalnej ustawy O tajemnicy państwowej mówi
się wprost: nie podlegają utajnianiu informacje „o faktach naruszania prawa
i wolności człowieka i obywatela” oraz „o faktach naruszenia praworządności
przez organy władzy państwowej i ich urzędników”. Kreml był zaniepokojony
tylko i wyłącznie tym, aby nie dać powodu do oskarżenia byłego kierownictwa
ZSRS o popełnienie przestępstw wojennych. Ukrycie przez prokuraturę wyników
śledztwa sprawy katyńskiej to fakt bezprecedensowy, lecz w warunkach
obecnego rosyjskiego klimatu politycznego wcale nie dziwi. ChociaĹź w 2010
roku, po katastrofie smoleńskiej pojawiła się nieśmiała nadzieja na to, że
Kreml zrewiduje stanowisko i podejmie kroki w celu rozwiązania kwestii
Katynia.

Powstaje pytanie: co stoi na przeszkodzie, by ujawnić postanowienie
Naczelnej Prokuratury Wojskowej w sprawie katyńskiej? Co takiego się
stanie, jeżeli do tego dojdzie? Można z łatwością domyślić się, że dokument
wywoła międzynarodowe zażenowanie. Wyjdzie na jaw całkowita prawna
niewydolność i nieporadność tego dokumentu. A przecież śledztwo powinno
procesowo określić kompletny skład personalny ofiar egzekucji; ustalić
listę winnych, zarówno inicjatorów zbrodni, jak i wykonawców na każdym
szczeblu; określić kompletne kwalifikacje prawne przestępstwa zgodnie z
normami prawa rosyjskiego i międzynarodowego.

Wynik śledztwa jest daleki od uczciwej odpowiedzi na te wszystkie pytania.
Postanowienie o umorzeniu sprawy katyńskiej wygląda jak profanacja,
świadcząca o próbie odejścia prokuratorów od wniesienia oskarżenia o
dokonanie przestępstwa przez najwyższe władze ZSRS, i w ogóle jak
usiłowanie zatuszowania lub zatarcia całej sprawy.

Cynizm rządu

Jednocześnie w Polsce w związku z Katyniem przez wszystkie ostatnie lata
daje się zauważyć swego rodzaju niczym nieuzasadniony optymizm. Takie
nastroje kreowali i szczodrze nimi szafowali na prawo i lewo wysłannicy
Kremla, sugerując, że dziś, jutro akta sprawy katyńskiej zostaną odtajnione
i przesłane do Polski, a rozstrzelani Polacy zostaną zrehabilitowani. Po
śmierci prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego wielu ludziom wydawało się, że tak
się stanie. W kwietniu 2010 roku minister spraw zagranicznych Rosji
Siergiej Ławrow na sesji Parlamentarnego Zgromadzenia Rady Europy mówił z
przekonaniem: „Szczerze wierzę, że wspólne przeżycia obydwu narodów w
związku z tragedią pod Smoleńskiem staną się momentem zwrotnym w
przezwyciężeniu tragicznej przeszłości”, i zapewniał, że Moskwa
„przygotowuje się do przekazania Warszawie dodatkowych materiałów w sprawie
Katynia, których polska strona jeszcze nie posiada”.

Przekazanie pierwszych 67 tomów ze 183 odbyło się w Moskwie w maju 2010 r.
podczas wizyty p.o. prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego. Następnie
przygotowano i przekazano tomy, które posiadały nadruk „dla celów
służbowych”. Lecz później sprawa została zablokowana i tomy z nadrukiem
„tajny” nie zostały przekazane, łącznie 35 tomów akt. Co więcej, w kwietniu
2012 r. Moskwa, poprzez głównego prokuratora wojskowego Siergieja
Fridińskiego, dała do zrozumienia, że więcej niczego przekazywać Polakom
nie zamierza, „ponieważ komisja ds. ujawnienia nie podjęła decyzji o
zdjęciu tej klauzuli”. Działania strony rosyjskiej od samego początku były
obciążone poważną wadą. Przecież normalne i logiczne jest, że przekazywanie
wszelkich spraw zakończonych śledztwem należy rozpoczynać od dokumentu
końcowego, który kumuluje wszystkie główne wnioski śledztwa i podsumowuje
całą sprawę. Tutaj zaś wszystko zostało wywrócone do góry nogami.
Przekazali najbardziej nieszkodliwe i mało znaczące tomy sprawy i nagle
postanowili odwrócić się od przekazywania wszystkich kluczowych materiałów.
Czy to jest prawne i cywilizowane podejście?

W ten sposób okazuje się, że najważniejsze materiały do tej pory nie są
znane i nie zostały przekazane stronie polskiej. Prawdopodobnie na tym
właśnie polega główne zadanie rosyjskich władz, by nie przekazywać do
Polski prawnie znaczących i mających moc dowodową akt, a odpowiedzialność
za zbrodnię katyńską uznawać tylko ustnie. Jaki jest więc status przyjętych
na to konto deklaracji? Komunikat TASS opublikowany w prasie 14 kwietnia
1990 r. i oświadczenie Dumy Państwowej Federacji Rosyjskiej z 26 listopada
2010 r., a wraz z tym i oceny zbrodni katyńskiej, które wybrzmiały w
niedawnych oświadczeniach Dmitrija Miedwiediewa i Władimira Putina – to
niewątpliwie oficjalne dokumenty i mają ważne znaczenie polityczne. Lecz
wszystkie te dokumenty są nieprzydatne w sądzie, w razie konieczności
udowodnienia winy osób, które podjęły decyzję o rozstrzelaniu i przy
rozpatrywaniu kwestii rehabilitacji ofiar zbrodni.

Procedura przekazywania Polsce materiałów sprawy katyńskiej nie została
zakończona do dziś – to też mówi wiele. Przecież technicznie wszystko można
było załatwić i skopiować w ciągu kilku miesięcy. Rzecz jednak nie w
przepisach rosyjskiego ministerstwa spraw zagranicznych. Dzisiaj w MSZ
Rosji triumfuje podejście „służbisty” i króluje praktyka „wymiany”. Jeżeli
my w czymś idziemy wam na rękę, to i wy w zamian bądźcie łaskawi w czymś
nam ustąpić i coś dać. I tak we wszystkim!

Dwie tendencje

Rosjanie w takim stopniu przyzwyczaili się (i zostali przyzwyczajeni przez
władzę) do cynizmu w stosunkach międzypaństwowych, że są pozbawieni w
najmniejszym stopniu rozumienia ważności i wartości przejawów dobrej woli.
To znaczy czują trwałą nieufność do bezinteresownych i szlachetnych gestów
ze strony otaczających państw. Gorzej, ze zdziwieniem i dezaprobatą
przyjmują każde ustępstwo swojego rządu w sprawach międzynarodowych. Tak
jakby chodziło o przejaw słabości lub zdradę interesów kraju. W tej
ideologii została wyhodowana nowa plejada rosyjskich państwowych
biurokratĂłw. Zasiedlili oni budynki administracji prezydenta i MSZ Rosji.
Według ich logiki, uznanie winy za zbrodnię katyńską byłoby brzemienne w
dalsze roszczenia Polski pod adresem Rosji, a następnie państw ościennych,
które mogą przedstawić wiele krzywd historycznych. Tylko daj powód, mówi
czujny kremlowski biurokrata, a oni zaraz zaczną niszczyć nasz kraj swoimi
powĂłdztwami.

Rosyjskie władze mogą być pewne poparcia swoich obywateli dla takiego
stanowiska. Ludzie nie wierzą w lojalność ani własnego rządu, ani
sąsiednich państw. Tak! Nawet własny rząd Rosjanie traktują jako wrogą
siłę. Jeżeli jutro gazety napiszą, że Polska regularnie podnosi temat
Katynia tylko po to, by zbić cenę na rosyjski gaz – duża część Rosjan
uwierzy temu od razu i bezwarunkowo. Dla nich takie zachowanie rządu jest
całkowicie zrozumiałe. Ludzie przyzwyczaili się, że państwo lekceważy
sprawy prostych ludzi, spekuluje na ich uczuciach patriotycznych i przy tym
prowadzi „handel” w polityce i gospodarce nie w interesie narodu, ale dla
wzbogacenia się grupki rządzących oligarchów kremlowskich.

Wśród rosyjskich aparatczyków państwowych i patriotów walczą dziś dwie
przeciwstawne tendencje Z jednej strony – absolutne nieprzyjęcie
jakiejkolwiek dezaprobaty sowieckich doświadczeń i socjalistycznej
przeszłości oraz niechęć do nowoczesnego rosyjskiego systemu politycznego i
jej liderów. Z drugiej – gorące poparcie dla wszelkich inicjatyw prezydenta
Putina, skierowanych na konfrontację i wojskowe przeciwstawianie się
Zachodowi.

Propaganda jak cep

Rosyjskie kierownictwo sprawnie wykorzystuje tę sprzeczność. W sprawie
Katynia Kreml prowadzi podwójną grę. Na użytek zagranicy przyjmuje
deklaracje i oświadczenia polityczne o winie stalinowskiego kierownictwa w
rozprawieniu się z polskimi obywatelami w 1940 roku. A wewnątrz kraju
toleruje nostalgiczną idealizację socjalistycznej przeszłości i nie ucina
mnożących się spekulacji, że niby nie wszystko jest jasne w historii tej
zbrodni, bo a nuż to jednak Niemcy są winni? Mamy istny zalew książek i
artykułów kwestionujących winę Stalina i NKWD za zbrodnię katyńską i
zrzucających odpowiedzialność na Niemców. Jeżeli wcześniej sprawa
ograniczała się do nielicznych marginalnych publikacji, to w ciągu
ostatnich dwóch lat artykuły siejące wątpliwości w umysłach ludzi pojawiły
się w bardzo poważnych, budzących szacunek i mających ogromne nakłady oraz
audytorium publikacjach: w czasopiśmie „Ekspert”, gazetach „Komsomolskaja
Prawda”, „Krasnaja Zwiezda”, „Moskowskaja Prawda” i „Niezależny Przegląd
Wojskowy”. Przy czym – co bardzo charakterystyczne – im bardziej podła
treść kolejnego „antykatyńskiego” artykułu, tym ma bardziej litościwy i
współczujący nagłówek. Ich autorzy gotowi są pisać i o „ranach”, i o
„goryczy duszy” w celu przekonania czytelnika o swoim współczuciu dla
rodzin zabitych Polaków, lecz w tym samym miejscu wyciągają na światło i
powielają przeróżne fałszywki. Tak, stopniowo Rosjanie są zbijani z tropu –
wmawia się im, że za granicą uznanie winy nie jest już tak ważne, a pełna
prawda w tej sprawie nigdy nie zostanie poznana…

Grunt dla głoszenia takich wątpliwości był przygotowywany od dawna. Przez
cały okres powojenny, aż do 1990 roku, mieszkańcom ZSRS wbijano do głów, że
Polaków w Katyniu rozstrzelali Niemcy. Robiono to za pomocą prostych
propagandowych stwierdzeń lub sprytnej podmiany. Nieprzypadkowo z 619
spalonych w latach niemieckiej okupacji białoruskich wsi została wybrana
niewielka wieś Chatyń niedaleko Mińska dla urządzenia tam kompleksu
pamiątkowego. Asonans nazw miał wyprzeć pojęcie „Katyń” i wszystko, co za
nim stało i co się z nim wiązało. Pierwszy sekretarz KC Partii
Komunistycznej Białorusi Kiriłł Mazurow w swoich pamiętnikach opisuje, jak
w jedną z niedziel we wrześniu 1964 r., razem z przewodniczącym rady
ministrów republiki Tichonem Kisielewem, jechali szosą witebską w okolicy
Mińska. W odległości 50 km „skręcili w prawo na pierwszej przypadkowej
drodze”, następnie, niewiele przejechawszy, zatrzymali się w brzozowym
zagajniku, a gdy przeszli przez niego, na zarośniętej wysoką trawą polanie
odkryli „ze dwadzieścia rur piecowych” pozostałych po spalonej wsi. I to
wszystko, jakby wieś odnaleźli zupełnie przypadkiem, chociaż z pamiętników
nie wynika całkiem jasno, po co wysokie partyjne władze republiki w ogóle
udały się w niedzielę w te miejsca. W 1969 r. otwarto memoriał w Chatyniu,
który stał się obowiązkowym miejscem do zwiedzania dla turystów krajowych i
zagranicznych. Podobna zamiana obiektu sprzyjała utrwalaniu w masowej
świadomości Rosjan niemieckiej winy za egzekucje w Chatyniu – Katyniu na
poziomie podświadomości.

AntyKatyń

Inna, nie mniej skuteczna linia kontrpropagandy Kremla – to sztuczne
wiązanie tematu Katynia z tragiczną historią pobytu jeńców czerwonoarmistów
w polskiej niewoli w roku 1920, kiedy wielu z nich zmarło z powodu ciężkich
warunków i epidemii. W tym przypadku występuje i zamiana pojęć, i jawne
fałszerstwa, aż do przesady, kilkakrotne powiększanie liczby zmarłych
jeńców. Władze Rosji w publicznych wystąpieniach robią jeszcze wiele innych
rzeczy. I tak na przykład przewodniczący komisji spraw międzynarodowych
Rady Federacji Rosji Michaił Margiełow z oburzeniem pisze w centralnej
gazecie: „Zmuszają nas kajać się za Stalina, a dlaczego Polska nie pokaja
się za Piłsudskiego, za czasów którego, według danych rosyjskich
historyków, rozstrzelano i zamęczono do 80 tysięcy czerwonoarmistów? I
żadnych przeprosin z Warszawy!”. Ot tak, po prostu, zwyczajnie i zrozumiale
– „rozstrzelano i zamęczono”! Wychodzi na to, że jacyś rosyjscy historycy
mocno wprowadzili Margiełowa w błąd.

Przyczyna jest prosta. Nauki historyczne w Rosji ponownie są gotowe do
ideologicznego obsługiwania władzy. Nie mając żadnych dowodów, historycy z
łatwością przypisują sowieckim władzom w 1940 r. motyw zemsty na Polakach
za jeńców czerwonoarmistów z 1920 roku. Taki bezpodstawny schemat
przedostaje się nawet do uczelnianych podręczników. Na przykład w poddanym
poważnej krytyce naukowej podręczniku dla studentów fakultetu historycznego
Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego otwarcie mówi się, że sprawa
katyńska to swego rodzaju „odpowiedź reżimu stalinowskiego”. Tymczasem
jakie były motywy Stalina, można dostrzec w argumentacji wyraźnie
przedstawionej w dokumencie NKWD (pismo Berii nr 794/B z marca 1940 r.),
gdzie postawiono pytanie o przyszłe egzekucje. Beria podkreśla w swoim
piśmie klasowy charakter zbrodni na polskich obywatelach (oficerowie,
urzędnicy, przemysłowcy, właściciele ziemscy) i zauważa, że „wszyscy oni są
zatwardziałymi, nierokującymi poprawy wrogami władzy sowieckiej” i czekają
na zwolnienie, „by móc aktywnie włączyć się do walki przeciwko władzy
sowieckiej”. Tu widać wyraźne klasowe podejście, które definiowało represje
podczas tzw. kułackiej operacji NKWD w latach 1937-1938. W tym sensie
sprawa katyńska była taką samą „społeczną czystką” i logicznym
przedłużeniem Wielkiego Terroru z 1937 r., rozciągniętym w latach 1939-1941
na ludność zagarniętych przez Związek Sowiecki ziem polskich, w celu
zniszczenia osób „obcych klasowo” i stłumienia jakiegokolwiek oporu
przeciwko sowietyzacji.

Czy Stalin myślał o poległych w 1920 r. w Polsce czerwonoarmistach?
Niewątpliwie, ale trzy lata wcześniej i raczej nie o tych, którzy zginęli,
a o tych, którzy mieli nieszczęście wrócić z niewoli do ZSRS. Wtedy, w 1937
r., w ramach tzw. operacji polskiej NKWD, represje dotknęły wszystkich
„podejrzanych o polskie szpiegostwo”; wśród nich znajdowali się również
byli czerwonoarmiści, którzy przeszli przez polskie obozy jenieckie.
Powstaje pytanie: dlaczego Stalin miałby się mścić na Polakach za tych
czerwonoarmistów, którzy dostali się do polskiej niewoli, kiedy w 1937 r. w
ZSRS dobijano tych spośród nich, którzy przeżyli i wrócili? W tym świetle
powoływanie się na to, że zbrodnia katyńska była „odpowiedzią” na śmierć
jeńców w 1920 r., wygląda i bezmyślnie, i śmiesznie.

Rosja – Europa

To, jak dzisiaj Rosja traktuje sprawę katyńską i obecny stan tej sprawy, to
bardzo ważny probierz. To kryterium dojrzałości rosyjskiego systemu
państwowego, pokazujące, w jakim stopniu jest on demokratyczny,
przezroczysty i na ile opiera się na prawie. To kryterium rozwoju w Rosji
społeczeństwa obywatelskiego, świadczące, na ile efektywnie organizacje
społeczne mogą walczyć o ujawnianie akt sprawy katyńskiej i starać się o
rehabilitację ofiar. To również kryterium wiarygodności rosyjskich nauk
historycznych, gdzie widać, jak i w jakim kluczu historycy podają i
wyjaśniają to wydarzenie. Niestety, tego egzaminu na dojrzałość, otwartość,
oddanie prawu i naukową rzetelność Rosja nie zdała. Po prostu go zawaliła.

Dzisiaj Kreml znalazł się w sytuacji nie do pozazdroszczenia. Jakich by
działań nie przedsięwziął – z każdej strony czeka go przegrana. Ujawnić
materiały sprawy nr 159 – i wszyscy ujrzą oczywistą prawną i ideową
nieporadność i upadek państwa rosyjskiego, jego nieumiejętność i
niezdolność przezwyciężenia ciężkiej spuścizny totalitaryzmu. Zataić i
zamknąć te tomy, które nie zostały ujawnione – 35 tomów sprawy i decyzję o
umorzeniu, odmówić rehabilitacji rozstrzelanych w 1940 r. polskich
obywateli – zostanie wówczas uwidoczniony jawnie konfrontacyjny, nieprawny
i antyeuropejski kurs rozwoju nowoczesnej Rosji. Na razie Kreml stoi na
rozdrożu. Balansuje między tymi dwoma kierunkami i marzy o tym, by szum
wokół Katynia zgasł i przycichł, by wraz z prośbami o przekazanie
dokumentów nikt już więcej o nic się nie dopominał. Czy te marzenia się
spełnią? Chyba nie!

Sprawa katyńska i jej rozstrzygnięcie leżą dzisiaj już nie tylko na
płaszczyźnie relacji rosyjsko-polskich. Teraz są to już stosunki pomiędzy
Rosją i Europą. Gotowość Kremla do zrobienia stanowczego i konkretnego
kroku, by postawić kropkę w sprawie katyńskiej, będzie oznaczać gotowość
określenia sowieckiej przeszłości. A przede wszystkim określi wybór
priorytetĂłw i kierunek dalszego politycznego rozwoju kraju.

"Od chuja Tuska dla lemingĂłw"
https://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/41b236b1a09ab54d?hl=pl

"Chuj Palikot"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/05d220d65d590aca?hl=pl

"Palikot i ten drugi chuj"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/784c3d2584f60436?hl=pl

"ten chuj"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/2f36fb63c2999d1f?hl=pl

"Moze ma chuja"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/4294564020fb8455?hl=pl

"Na chuj"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/a61a199e748a7e38?hl=pl

"ty glupi chuju"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/4d142898da00e0ab?hl=pl

"Co ci si pierdoli"; "Spierdalaj"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/42f3adc55599db28?hl=pl

"Spierdalaj bomblu"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/ad2b23ee54bd04af?hl=pl
"Spierdalaj bomblu"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/c4665fd939fc50b9?hl=pl
"Spierdalaj bomblu"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/4240f6ae00646e76?hl=pl

"Spierdalaj oszuscie"
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/93e06396ee081ce8?hl=pl

"Na razie spierdalaj "
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/3d07a6430de53bb8?hl=pl

" no i kurwa wybraly lemingi chuja "
http://groups.google.com/group/pl.soc.polityka/msg/3302312014b4d4e6?hl=pl