Myślę o wpadce "Rzeczpospolitej" z tekstem "Trotyl na pokładzie tupolewa" i próbuję zrozumieć jej mechanizm. Odpowiedzieć na pytanie, w którym miejscu redakcja, autor i redaktor naczelny przekroczyli granicę dopuszczalnych hipotez.

 1. Przypominam sobie sprawę publikacji "Gazety Wyborczej" o wątpliwościach w sprawie śmierci Barbary Blidy. ChociaĹź skala dramatu jest tu nieporĂłwnywalna, to jednak analogia wydaje się właściwa.
 Od kwietnia 2007 r. w serii artykułów pokazaliśmy, Ĺźe była posłanka SLD stała się w czasach rządĂłw PiS obiektem śledztwa, ktĂłre miało zdemaskować rządzący III RP mityczny "układ".
Elementy tego śledztwa to: specjalna grupa prokuratorów działających pod naciskiem przełożonych i ABW, areszt wydobywczy, publikacje medialne. Potem skupiliśmy się na błędach związanych z samą śmiercią Blidy. Wykazaliśmy, że w łazience, gdzie zginęła zacierano ślady, że podmieniona została kurtka funkcjonariuszki będącej w pobliżu Blidy w chwili jej śmierci, że z broni zniknęły odciski, a dowody świadczące o tym, że rewolwer mógł zostać wytarty, prokuratura zlekceważyła.
 W jednym z tekstĂłw o zacieraniu śladĂłw policjant z duĹźym doświadczeniem kryminalistycznym mĂłwił: "jeśli broń była trzymana w dłoni bez rękawiczki, a potem nie ma na niej odciskĂłw, to znaczy, Ĺźe zostały wyczyszczone. Trzeciego wyjścia nie ma".
 Pisaliśmy teĹź, Ĺźe zadaniem funkcjonariuszki ABW, ktĂłra poszła z Blidą do łazienki, mogło być wywarcie na zatrzymanej psychicznej presji, by odpowiednio przygotować ją (złamać?) do przesłuchania. Przed domem Blidy czekała kamera ABW by sfilmować materiał, ktĂłry miał trafić do mediĂłw.
 Nigdy jednak nie wyciągnęliśmy z tego wnioskĂłw, Ĺźe Barbara Blida została zastrzelona przez słuĹźby specjalne, ktĂłre nad ranem wpadły do jej domu. Najbardziej prawdopodobny scenariusz był taki, Ĺźe widząc rewolwer w ręku Blidy funkcjonariuszka zaczęła się z nią szamotać. Strzał padł właśnie wtedy. A ślady zatarto w panice, by nie powiększać rozmiarĂłw skandalu, jakim była decyzja o "specjalnym postępowaniu" z Blidą.
 I właśnie to, czyli obsesyjne ściganie "układu", "śledztwa trałowe" i "areszty wydobywcze" było w tej sprawie główną patologią, o ktĂłrej piszemy do dzisiaj.
 Ĺšmierć - nie wiadomo samobĂłjcza czy w szamotaninie - była nieszczęśliwym wypadkiem, ktĂłry uświadomił opinii publicznej do czego moĹźe doprowadzić polowanie na ludzi.

 2. Na pozĂłr z publikacją "Rzeczpospolitej" jest podobnie. We wtorkowym artykule dziennik nigdzie przecieĹź wprost nie napisał, Ĺźe doszło do zamachu. Przeciwnie, redaktor naczelny "Rz" w komentarzu prĂłbował nawet podać inne, "niezamachowe" wytłumaczenia obecności śladĂłw trotylu i nitrogliceryny we wraku.
 Mimo to - moim zdaniem - przekroczono granicę. I to kilka razy.
 Redakcja powołała się na ekspertyzę, ktĂłra nie istnieje. Na potwierdzenie przywołała autorytet prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta, ktĂłry niczego takiego nie powiedział. Nie napisała teĹź, Ĺźe polscy eksperci wcześniej wykonywali niezaleĹźne badania wykluczające wybuch.

 Przeciwnie, podgrzała atmosferę sensacji informując, Ĺźe sprawa trzymana jest w największej tajemnicy, a między rządem a prokuraturą trwają negocjacje jak i kiedy ujawnić to opinii publicznej.
 "Rzeczpospolita" podwaĹźyła teĹź swoje wcześniejsze ustalenia dotyczące rzeczywistych wątpliwości, jakie moĹźna mieć w sprawie katastrofy smoleńskiej. Chodzi o sprzeczne zeznania rosyjskich kontrolerĂłw i zakres ich współodpowiedzialności za tragedię.
 PodwaĹźyła, bo skoro w samolocie był trotyl i nitrogliceryna, to nie ma znaczenia, czy kontrolerzy dobrze czy Ĺşle naprowadzali maszynę, ani to czy odpowiednio dobitnie informowali załogę, Ĺźe nie ma warunkĂłw do lądowania.
 Tysiące słów, ktĂłre na ten temat napisano - rĂłwnieĹź na łamach "Rz" - straciły znaczenie. Bo po co kontrolerzy mieli wprowadzać w błąd pilotĂłw, skoro na pokładzie była bomba?
 WaĹźne stały się tylko dwa słowa: trotyl i nitrogliceryna. Kolejne: "zamach, mord i zbrodnia" dopowiedzieli juĹź politycy PiS od dawna lansujący tezę, Ĺźe w Smoleńsku Rosjanie wzięli odwet na niepokornym polskim prezydencie.

 3. Autora feralnej publikacji, Cezarego Gmyza znam, pracowaliśmy kiedyś razem. I chyba - mimo róşnic poglądĂłw - trochę się lubimy. Wiem, Ĺźe ma rozległa wiedzę na temat religii, teologii, kultury i historii. Napisał wiele wybitnych tekstĂłw, nie tylko "śledczych".
 JeĹźeli coś mnie dziwiło, to zmiana jaka zaszła w nim w okresie rządĂłw PiS, gdy - tak to przynajmniej odebrałem - uległ wpływowi Zbigniewa Ziobry. O tyle było to dziwne, Ĺźe moim zdaniem Gmyz Ziobrę przerasta o kilka długości pod względem intelektu i wykształcenia. Jego fascynacja Ziobrą miała dla mnie jakiś wymiar nieestetyczny, naruszała poczucie dobrego smaku.
 W ostatnich latach, nawet biorąc juĹź pod uwagę, Ĺźe Gmyz coraz bardziej angaĹźuje się po jednej stronie sceny politycznej, nigdy nie lekcewaĹźyłem jego tekstĂłw. Wiedziałem się, Ĺźe nawet jeĹźeli czegoś nie dopowiada, to opiera się na mocnych ĹşrĂłdłach - relacjach czy dokumentach. Tak było teĹź z artykułem "Trotyl w tupolewie". Czytałem go z przejęciem, bo autor posługiwał się jasnym i jednoznacznym komunikatem: jest ekspertyza, według ktĂłrej we wraku znaleziono ślady materiałów wybuchowych. Padały daty i nazwiska badaczy. Istnienie ekspertyzy potwierdzać miał autorytet Prokuratora Generalnego. Tekst napisany był wiarygodnie i nie moĹźna było przejść nad nim do porządku dziennego, jak np. nad przedwyborczą czołówką "Gazety Polskiej Codziennie" o zamordowaniu Lecha Kaczyńskiego, czy artykułami "Naszego Dziennika".
 Tym mocniejsze było dementi prokuratury: Ĺźe nie ma jeszcze Ĺźadnej ekspertyzy, nie stwierdzono śladĂłw trotylu i nitrogliceryny a Seremet niczego takiego nie potwierdził.
 Dla dziennikarza takie dementi to katastrofa. Na lata pozostanie tym, ktĂłry znalazł bombę, ktĂłrej nie było. Do tego właśnie zredukuje się jego dorobek.
 Gmyz i tak nie ma najgorzej. Większość dziennikarzy po tak gigantycznej wpadce musiałaby odejść z zawodu. Autor "Trotylu w tupolewie" nie musi mieć takich obaw. Ma grono fanĂłw z bardzo szerokiego kręgu "spisku smoleńskiego". Nie pozwolą mu zginąć prawicowe media zasilane środkami SKOK-Ăłw. Tylko czy to jest naprawdę to co sobie wymarzył?

 4. Warto się zatrzymać nad sprawą rozmowy Prokuratora Generalnego Seremeta z redaktorem naczelnym "Rzeczpospolitej". W standardach demokratycznych całkowicie mieści się sytuacja, w ktĂłrej szef duĹźej, powaĹźnej gazety, prosi o spotkanie z Prokuratorem Generalnym "w nadzwyczajnym trybie". MoĹźe mieć informacje o sprawach wagi państwowej: planowanym zamachu terrorystycznym, porwaniu czy innym zagroĹźeniu, ktĂłre wykracza poza sam fakt, Ĺźe trzeba je ujawnić lub opisać.
 Seremet dobrze zrobił, Ĺźe spotkał się z WrĂłblewskim. Z relacji jego rzecznika, ktĂłry był obecny przy rozmowie, wynika, Ĺźe prĂłbował ostudzić emocje redaktora. Tłumaczył, Ĺźe na wnioski jest jeszcze za wcześnie, prosił Ĺźeby poczekać.
 Niestety naczelny "Rzeczpospolitej" potraktował tę rozmowę jako potwierdzenie rewelacji, ktĂłre chciał opublikować. Wykorzystał Seremeta jako ĹşrĂłdło - trzecie czy czwarte - informacji. W tekście podano przecieĹź nazwisko prokuratora. Prośbę Seremeta o zwłokę potraktował jako prĂłbę opóźnienia, niemal nacisk.
 Pytanie czy, kiedyś jeszcze w podobnej sytuacji Prokurator Generalny zaufa naczelnemu dowolnej gazety, ktĂłry będzie chciał podzielić się z nim swoimi wątpliwościami.
 Obawiam się, Ĺźe nie.
http://tiny.pl/hkw39

--
Donald Tusk - "wolałbym się nie urodzić, niż na grobach zmarłych budować swoją karierę polityczną".

Bogdan Idzikowski pisze na pl.soc.polityka  w dniu sobota 03 listopad 2012 18:44:

 Pytanie czy, kiedyś jeszcze w podobnej sytuacji Prokurator Generalny
 zaufa
naczelnemu dowolnej gazety, który będzie chciał podzielić się z nim swoimi
wątpliwościami.
 Obawiam się, że nie.
http://tiny.pl/hkw39

Pytanie powinno być postawione szerzej. Czy kiedykolwiek jeszcze czytelnicy gazety, nastawieni centrowo, a więc jakich jest większość, zaufają rewelacjom dowolnej gazety, nawet gdy fakty opisane w niej byłyby dwustu procentowo prawdziwe i sprawdzone? Dziennikarze wszystkich gazet, mediów powinni zastanowić się na takimi rzeczami jak etyka własnego zawodu, a nie tylko gonieniem za sensacją, czołówką, jedynką na pierwszej stronie.
No i panie Bogdanie. Jakiś czas temu rozmawialiśmy nad sprawą etyki w polityce. Gdy ona zaniknie u polityków, to też za jakiś czas nie będzie co w "korycie", ani "koryta". Dziennikarze Rzepy mogą teraz przekonać swoją radę nadzorczą, czyli właścicieli że postępowali etycznie, ale trudniejszą dla nich sprawą będzie przekonać czytelników, bo Ci mogą już zabrać te parę złotych przeznaczanych na coś co tylko z wyglądu przypomina gazetę. Tak jak tylko z wyglądu przypomina ktoś polityka.