Kogo jak kogo, ale Ksawerego Pruszynskiego publicysty znanego z filosemickich sentymentów, doprawdy trudno posadzic nie tylko o antysemityzm, ale nawet o jakas chocby sladowa niechec do Zydów. Tymczasem w wilenskim „Slowie" (nr. 202 z 1934r), znajdujemy publikacje jego pióra, która dzisiaj zakwalifikowanoby jako objaw antysemityzmu. Czytajac te publikacje, wprost wierzyc sie nie chce, ze nie zostala napisana na przyklad wczoraj, po jakims kolejnym przetargu prywatyzacyjnym urzadzonym przez Ministra Lewandowskiego i jego nastepców. Przytaczamy obszerne jej fragmenty:

DOBRA MAGNACKIE KUPILI OBCY ZA DARMO

Jutro w Lidzie odbywa sie w sadzie znamienna dla obecnych stosunków rozprawa. Mianowicie przejdzie przed forum sadowym historia „transakcji licytacyjnej" z czerwca br., kiedy to jeden z wiekszych majatków magnackich w tych stronach przeszedl za bezcen w rece obce.

Dobra te to lwie hr. Tomasza Zamojskiego, skladajace sie z majetnosci polozonych w gminach iwiejskiej i sobotnickiej powiatu lidzkiego oraz lugomowieckiej i baksztanskiej powiatu wolozynskiego. Poszly one na zaspokojenie pretensji firmy „Fides Treuhand Vereinigung" w Zurychu (Szwajcaria)

CHAIM NACHIMOWSKI i DAWID SZERESZEWSKI

Do licytacji stanely dwie firmy, mianowicie „Heller Horacy Tow. Przem. Handl. Sp. Akc.," w Warszawie, Mazowiecka 7, pelnomocnik Chaim Nachimowski, i „Dom Bankowy D.M Szereszewski" w Warszawie, Zelazna Brama 1. Po bardzo krótkim przetargu dobra ziemskie lwie nabyla firma „Heller Horacy Tow. Przem. Handl.," w Warszawie, Mazowiecka 7 za sume 425 000 zlotych, czyli po cenie 56,6 za hektar (...) Nalezy zaznaczyc, ze wedlug oficjalnego szacunku dobra te, sprzedane za 425 000 zlotych, posiadaja wartosc 4 milionów zlotych.

W dzisiejszych ciezkich czasach licytacja pozwolila wlascicielom firmy Heller na wcale niezly business.(...)

Na licytacje wystawiono obszar 7.493 ha, przewaznie przestrzeni zalesionych, ze 160 budynkami gospodarczymi i mieszkalnymi, i gospodarstwem przemyslowym, skladajacym sie z mlyna walcowego, elektrowni dostarczajacej energie do oswietlenia i sily w gospodarstwie rolnym i przemysle, i dla oswietlenia przyleglego miasteczka lwie i dwugatrowego tartaku.

Slowem jeden z najkulturalniejszych, najbardziej postepowych majatkĂłw w tych stronach (...)

Przyczyny zadluzenia tego wielkiego warsztatu rolnego sa tez symptomatyczne. Wszystkie dlugi majatku, to byly dlugi zaciagniete badz na jego odbudowanie po wojnie, badz na jego uprzemyslowienie - po reformie rolnej. (...)

Kto na tym stracil, kto zyskal?

Dawny wlasciciel - to jedno. Liczni drobni wierzyciele hipoteczni, którzy dzieki licytacji grosza nie zobacza - to drugie. Kto zyskal? Anonimowe „Heller Horacy, Towarzystwo Przemyslowo Handlowe, Warszawa". Heller Horacy nie bedzie oral. Heller Horacy - to aferzysci. Kupia i sprzedadza. Przyszli, odeszli. (...)

Tyle Pruszynski o tej jawnie zlodziejskiej transakcji. Jaki rzad pozwalal na takie niszczenie gospodarki rolnej i to w tak wysokiej kulturze. Gdzie jest prawo panstwa, ktĂłre ma bronic swoich obywateli i stac na strazy przynajmniej wlasnych interesĂłw, jesli juz nie interesĂłw swoich obywateli? - Chcialoby sie wolac czytajac ten tekst.

A czy nam wspĂłlczesnym czegos to nie przypomina? Jeszcze wieksze majatki przechodza w obce rece za jeszcze mniejsze sumy. Jaka jest przyszlosc przed narodem, ktĂłry na to pozwala?